صُلْح (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صُلْح:
(بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَ الصُّلْحُ) صُلْح: اسم است از
«مصالحة» به معنى «آشتى» است و به عبارت ديگر، يكى يا هر دو نفر از پاره‌اى از حقوق خود چشم‌پوشى كنند.
به موردی از کاربرد
صُلْح در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ إِنِ امْرَأَةٌ خَافَتْ مِن بَعْلِهَا نُشُوزًا أَوْ إِعْرَاضًا فَلاَ جُنَاْحَ عَلَيْهِمَا أَن يُصْلِحَا بَيْنَهُمَا صُلْحًا وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ وَ أُحْضِرَتِ الأَنفُسُ الشُّحَّ وَ إِن تُحْسِنُواْ وَ تَتَّقُواْ فَإِنَّ اللّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا) (و اگر زنى، از سركشى و ناسازگارى يا بى اعتنايى شوهرش، بيم داشته باشد، مانعى ندارد با هم به گونه‌اى صلح كنند و از پاره‌اى از حقوق خود، بخاطر صلح، صرف‌نظر نمايند. و صلح، بهتر است؛ اگر چه بسيارى از مردم طبق هواى نفسشان، در اين گونه موارد بخل مى‌ورزند. و گذشت ندارند و اگر نيكى و گذشت كنيد و پرهيزگارى پيشه سازيد،
خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد، آگاه است و پاداش شايسته به شما خواهد داد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:و صلح همين است.
مؤلف: در اين معنا روايات ديگرى هست كه صاحب
کافی و
عیاشی آن‌ها را نقل كرده‌اند. و در تفسير قمى در ذيل جمله:
(وَ أُحْضِرَتِ الْأَنْفُسُ الشُّحَّ) روايت آورده كه
معصوم (علیه‌السلام) فرمود: هر كسى داراى بخل هست، چيزى كه هست بعضى بخل را اختيار مى‌كنند و بعضى نمى‌كنند،
(به همين جهت در رواياتى كه بخل را مذمت مى‌كند قيد مطاع را مى‌آورد و مى‌فرمايد: آن بخلى مذموم است كه اطاعتش كنى مترجم.)
آيه مى‌گويد:
«هرگاه زنى از طغيان و سركشى يا اعراض شوهرش، بيم داشته باشد مانعى ندارد با هم صلح كنند (و زن يا مرد از پاره‌اى از حقوق به خاطر صلح صرف نظر كنند) و صلح بهتر است...»
(وَ الصُّلْحُ خَيْرٌ) از آنجا كه گذشت كردن زن از قسمتى از حقوق خود، روى رضايت و طيب خاطر انجام شده،و اكراهى در ميان نبوده است، گناهى ندارد و تعبير به «لا جناح» در آيه مورد بحث اشاره به همين حقيقت است.
ضمنا از آيه، دو مسئله فقهى استفاده مى‌شود:
- نخست اين كه احكامى مانند تقسيم ايام هفته در ميان دو همسر، جنبۀ حق دارد نه حكم و لذا زن مى‌تواند با اختيار خود از اين حق به طور كلى يا به طور جزئى صرف نظر كند،
- ديگر اين كه عوض صلح، لازم نيست مال بوده باشد،بلكه مى‌تواند «اسقاط حقى» عوض صلح واقع شود. سپس براى تأكيد موضوع مى‌فرمايد: «به هر حال صلح كردن بهتر است.»
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «صُلْح»، ج۲، ص۶۱۸.
