طاهر بن احمد جوهری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طاهر ـ جوهری (م ۴۶۹ه)
ابوالحسن طاهربن احمدبن بابشاذ جوهری مصری دیلمی بغدادی معروف به ابن بابشاذ.
از بزرگ ترین علمای نحو در مصر بود. اصل او را از دیلم دانسته اند. نام نیای وی این انتساب را تأیید می کند؛ زیرا بابشاذ از نام های کهن فارسی است. ۱ خاندان وی که گویا تجارت مروارید می کردند، به مصر رفتند و در آنجا اقامت گزیدند. ابن بابشاذ خود نیز به عنوان تاجر مروارید از مصر به بغداد رفت و ازاین رو به جوهری (= گوهری) شهرت یافته است. وی در بغداد کسب علم کرد. ۲ او پس از چندی به مصر بازگشت و در دیوان انشا عهده دار تصحیح مراسلات دیوانی گردید، به گونه ای که تا نامه ای از نظر او نمی گذشت، فرستاده نمی شد. وی در این سمت مستمری خوبی دریافت می کرد۳ و علاوه بر این از سرپرستی امر اقراء ـ آموزش قرآن و زبان عربی ـ در مسجد عمروبن عاص نیز مقرری داشت۴ و اوقات فراغت خود را به عبادت و مطالعه می گذرانید. گویا در همین اوقات بود که به نوشتن تعلیقه خود در نحو پرداخت که گویند اگر بازنویسی می شد به پانزده مجلد بالغ می گردید. ۵ گویند ابن بابشاذ نزد یوسف بن یعقوب نجیرمی درس خواند؛ ۶ اما گویا بیش از همه از قاسم بن محمد واسطی کسب علم کرده است. یاقوت گوید: چون واسطی در مصر مسکن گزید، ابن بابشاذ خواهر او را به همسری گرفت و کمر به خدمت استاد بست و از او ادب آموخت۷ و نیز آن گاه که خطیب تبریزی به مصر رفت، ابن بابشاذ چندی نزد او به آموختن لغت پرداخت. ۸ از جمله شاگردان ابن بابشاذ می توان از محمدابن برکات سعیدی و نیز ابوالقاسم ابن فحّام نام برد. ۹ وی در اواخر عمر زهد پیشه کرد و از کار تصحیح کناره جست و داروندار خویش را فروخت و با کمترین مایه در حجره ای که در مسجد عمروبن عاص قرار داشت، عزلت گزید. در سبب زهد وی داستانی نقل کرده اند که به طور مفصل در منابع مضبوط است. مرگ او نیز بر اثر سقوط از پشت بام مسجد جامع در سال ۴۶۹ه بود. ۱۰ ابن بابشاذ به جز اثری که ذکر شد آثار دیگری نیز مانند التذکرة، شرح اصول ابن سراج، شرح الجمل زجاجی، المحتسب، شرح المحتسب و مقدمه ای در موضوع نحو از خود بر جای گذاشت. ۱۱
