• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عبدالله بن عزوز مراکشی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


بَلاّ، سیدی‌، ابومحمد عبدالله‌ بن‌ عزوز مراکشی‌ (د ۱۲۰۴ق‌/ ۱۷۹۰م‌)، نویسنده برجسته تونسی‌ بود. اصل‌ وی‌ از سوس‌ و نسبش‌ قرشی‌ عباسی‌ بود. از آن‌جا که‌ در زبان‌ بربر واژه عبدالله‌، «بَلَّه‌» بَلاّ تلفظ می‌شود، توده مردم‌ وی‌ را «بلّه‌ بن‌ عزوز» می‌خواندند.
[۱] مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۷-۳۱۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.



از دوران‌ کودکی‌ و جوانی‌ او اطلاعی‌ در دست‌ نیست‌، جز اینکه‌ گفته‌اند که‌ از محضر ابوالعباس‌ احمد حبیب‌ لمطی‌ استفاده‌ کرده‌ است‌.
[۲] فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۷، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
[۳] مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
ابن‌ عزوز ظاهراً به‌ پینه‌دوزی‌ اشتغال‌ داشت‌.
[۴] ۲ EI.
ولی‌ چون‌ از برخی‌ قدرت‌های‌ روحی‌ برخوردار بود، مردم‌ او را صاحب‌ علوم‌ ظاهر و باطن‌ می‌دانسته‌
[۵] فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۶، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
و مناقب‌ و کراماتی‌ نیز به‌ او نسبت‌ داده‌اند.
[۶] مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.


گفته‌اند که‌ در شب‌ مرگ‌ او امیر مراکش‌ در خواب‌ دید که‌ ربع‌ حصار مراکش‌ واژگون‌ شده‌ است‌ و فردای‌ آن‌ روز چون‌ از مرگ‌ بلاّ باخبر شد، بر جنازه او حاضر گشت‌. پیکر بلا را در خانه‌اش‌ در محله باب‌ اُیلان‌ به‌ خاک‌ سپردند و مقبره او از آن‌ پس‌ زیارتگاه‌ گروه‌ کثیری‌ از مردم‌ شد.
[۷] فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۷، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
این‌ مقبره‌ در ۱۳۰۳ق‌ مرمت‌ و بازسازی‌ شد.
[۸] مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.


کتاب‌هایی‌ که‌ از بلا بر جای‌ مانده‌، این‌هاست‌: اثمد البصائر فی‌ معرفه حکمه المظاهر، که‌ نسخه‌ای‌ از آن‌ در کتابخانه الجزایر موجود است‌. اجوبه النورانیه، که‌ نسخه آن‌ نیز در همان‌ کتابخانه‌ محفوظ است‌.
[۹] S GAL، ج۲، ص۷۰۴..
الامر الوافی‌ و الترتیب‌ الکافی‌ فی‌ السر الخافی‌، که‌ در ۱۲ فصل‌ تدوین‌ شده‌ است‌ و در کتابخانه ابن‌ یوسف‌ در مراکش‌ نگهداری‌ می‌شود.
[۱۰] ابن‌ عربی‌، صدیق‌، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانه ابن‌ یوسف‌ بمراکش‌، ج۱، ص۴۸۵، بیروت‌، ۱۴۱۴ق‌/ ۱۹۹۴م‌.
ذهاب‌ الکسوف‌ و نفی‌ الظلمات‌ فی‌ علم‌ الطب‌ و الطبائع‌ و الحکمه، که‌ در ۱۱۹۴ق‌ در علم‌ طب‌ تدوین‌ شده‌ است‌ و به‌ صورت‌ نسخه خطی‌ در کتابخانه رباط موجود است‌.
[۱۱] S GAL، ج۲، ص۷۰۴.
[۱۲] S GAL، ج۲، ص۷۱۳.
لباب‌ الحکمه فی‌ علم‌ الحروف‌ و نعم‌ الاسماء الالهیه، که‌ نسخه خطی‌ آن‌ نیز در کتابخانه رباط نگهداری‌ می‌شود.
[۱۳] S GAL، ج۲، ص۷۰۴.
تنبه‌ التلمیذ المحتاج‌، که‌ در آن‌ کوشیده‌ است‌ تا میان‌ شریعت‌، طریقت‌ و حقیقت‌ مشترکاتی‌ بیابد و با برهان‌ به‌ مدعیان‌ پاسخ‌ دهد. تألیف‌ این‌ کتاب‌ در ۱۱۸۸ق‌/۱۷۷۴م‌ به‌ پایان‌ رسیده‌ است‌ و نسخه‌ای‌ از آن‌ در خزانه ابراهیم‌ کتانی‌ نگهداری‌ می‌شود.
[۱۴] ابن‌ سوده‌، عبدالسلام‌، دلیل‌ مؤرخ‌ المغرب‌ الاقصی‌، ج۱، ص۴۹۷- ۴۶۸، تطوان‌، ۱۳۶۹ق‌/۱۹۵۰م‌.


۳.۱ - آثار منسوب‌ به‌ بلا

دیگر آثار منسوب‌ به‌ او عبارتند: رساله الصوفی‌ للصوفی‌، در تعریف‌ و خواص‌ اسم‌ اعظم‌. نگارش‌ این‌ اثر که‌ به‌ صورت‌ رباعیات‌ است‌، در ۱۱۹۵ق‌/۱۷۸۱م‌ به‌ پایان‌ رسیده‌ است‌.
[۱۵] مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۷- ۳۱۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
الاسئله و الاجوبه، در فقه‌، اصول‌ و طب‌؛ کشف‌ الرموز، درباره گیاهان‌ دارویی‌؛ بحرالوقوف‌ علی‌ سر الحروف‌؛ حل‌ العقود و عقد الحلول‌؛ السر الوافی‌ و الترتیب‌ الکافی‌.
[۱۶] کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، ج۱، ص۳۱۳، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
[۱۷] کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، ج۱، ص۱۴، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
[۱۸] کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، ج۱، ص۲۰، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
[۱۹] فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۶-۴۷، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
[۲۰] مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.


(۱) ابن‌ سوده‌، عبدالسلام‌، دلیل‌ مؤرخ‌ المغرب‌ الاقصی‌، تطوان‌، ۱۳۶۹ق‌/۱۹۵۰م‌.
(۲) ابن‌ عربی‌، صدیق‌، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانه ابن‌ یوسف‌ بمراکش‌، بیروت‌، ۱۴۱۴ق‌/ ۱۹۹۴م‌.
(۳) فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
(۴) کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
(۵) مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
(۶) ۲ EI.
(۷) S GAL.

۱. ↑ مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۷-۳۱۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
۲. ↑ فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۷، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
۳. ↑ مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
۴. ↑ ۲ EI.
۵. ↑ فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۶، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
۶. ↑ مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
۷. ↑ فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۷، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
۸. ↑ مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۹، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
۹. ↑ S GAL، ج۲، ص۷۰۴..
۱۰. ↑ ابن‌ عربی‌، صدیق‌، فهرس‌ مخطوطات‌ خزانه ابن‌ یوسف‌ بمراکش‌، ج۱، ص۴۸۵، بیروت‌، ۱۴۱۴ق‌/ ۱۹۹۴م‌.
۱۱. ↑ S GAL، ج۲، ص۷۰۴.
۱۲. ↑ S GAL، ج۲، ص۷۱۳.
۱۳. ↑ S GAL، ج۲، ص۷۰۴.
۱۴. ↑ ابن‌ سوده‌، عبدالسلام‌، دلیل‌ مؤرخ‌ المغرب‌ الاقصی‌، ج۱، ص۴۹۷- ۴۶۸، تطوان‌، ۱۳۶۹ق‌/۱۹۵۰م‌.
۱۵. ↑ مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۷- ۳۱۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.
۱۶. ↑ کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، ج۱، ص۳۱۳، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
۱۷. ↑ کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، ج۱، ص۱۴، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
۱۸. ↑ کنون‌، عبدالله‌، النبوغ‌ المغربی‌ فی‌ الادب‌ العربی‌، ج۱، ص۲۰، بیروت‌، ۱۳۹۵ق‌/۱۹۷۵م‌.
۱۹. ↑ فتحی‌، محمد، السعاده الابدیه، ج۱، ص۴۶-۴۷، دارالبیضاء، دارالطباعه الحدیثه‌.
۲۰. ↑ مراکشی‌، عباس‌، الاعلام‌ بمن‌ حل‌ مراکش‌ و اغمات‌ من‌ الاعلام‌، ج۸، ص۳۱۸، به‌ کوشش‌ عبدالوهاب‌ بن‌ منصور، رباط، ۱۹۷۷م‌.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بلا، سیدی‌»، شماره۵۰۰۲.    



جعبه ابزار