غلبه (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَلْب (به فتح غین و سکون لام و همچنین فتح لام) و
غَلَبه (به فتح غین و لام) از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم، به معنای پيروزى و مقهور كردن حريف است.
غَلْب و
غَلَبه:
پيروزى و مقهور كردن حريف است.
(كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ...)،
«اى بسا گروه كم كه به
اذن و يارى
خدا بر گروه كثير پيروز شدند».
(وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى أَمْرِهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ)،
«خدا بر كار خود پيروز است و در كار خود عاجز نيست، ليكن بيشتر مردم نمی‌دانند».
(غُلِبَتِ الرُّومُ • فِي أَدْنَى الْأَرْضِ)،
(روميان شكست خوردند • و اين شكست در سرزمين نزديكى رخ داد).
(إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ فِي الْأَذَلِّينَ • كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَ أَنَا وَ رُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ)،
ظاهرا اذلّ بودن براى آن است كه با خدا و رسولش دشمنى كرده‌اند، چون خدا بسيار
عزیز و
قوی است. لذا دشمن اذلّ خواهد بود، نه ذليل.
مفعول (لَأَغْلِبَنَّ) را بايد از
(يُحَادُّونَ) به‌دست آورد، يعنى: «لأغلبنّ على المحادّين»؛ معنى
آیه چنين است: «آنانكه با خدا و رسول دشمنى می‌ورزند، در رديف ذليلترين اشخاص‌اند، خدا حكم و حتمى كرده كه من و پيامبرانم حتما حتما بر دشمنان پيروز خواهيم بود كه خدا نيرومند و تواناست».
به نظرم مراد از غلبه، بقاء
دین خدا و كوبيده شدن دشمنان
حق است، يعنى: آنانكه در هر عصر با
پیامبران مخالفت كرده و خواسته‌اند جلو حق را بگيرند، سرنوشتشان كوبيده شدن و از بين رفتن است، ولى دين باقى خواهد ماند.
احتمال ديگر آنست كه: مقصود مغلوب شدن كسانى باشد كه در عصر پيغمبر با او مبارزه كرده و خواسته‌اند مانع پيشرفت دين باشند، كه خدا قول داده اينگونه اشخاص را در زمان همان پيغمبر يا پس از رفتن او بكوبد و از بين ببرد، مثل
قوم نوح،
قوم صالح،
قوم شعیب،
بت پرستان مکّه و غيره.
قرآن کریم ناطق است بر اينكه، پس از آمدن پيامبران آنانكه
ایمان آوردند، نجات يافتند و آنانكه با پيغمبر مبارزه كرده و او را (نعوذ باللّه) دروغگو نام دادند، منكوب شده و از بين رفتند، چنانكه فرموده:
(وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ)،
(براى هر امّتى، پيامبرى است؛ هنگامى كه پيامبرشان به سوى آنان بيايد، به
عدالت در ميان آنها داورى مى‌شود؛ و ستمى به آنها نخواهد شد).
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "غلبه"، ج۵، ص۱۱۳.
