قانون ابن سینا شارحان و مترجمان آن (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«قانون ابن سینا، شارحان و مترجمان آن» تالیف سید حکیم ظل الرحمن به عربی است که به قلم سید عبدالقادر هاشمی به فارسی ترجمه شده است.
نگارنده این سطور سعی کرده است که تصویری از
ابن سینا را در آینه شرحها و شخصیت‌های مترجمان تقدیم نماید. در این سعی و کوشش آماری که از شرحها و ترجمه‌ها به دست آمده بسیار شگفت آور است و کمتر کتاب پزشکی یا علوم دیگر می‌تواند ادعای برابری با
قانون را داشته باشد.
کتاب با مقدمه نسبتا مفصلی به قلم مهدی محقق درباره شرح حال و آثار ابن سینا آغاز شده است. پس از آن مقدمه مولف و نیز شرح حال مولف به قلم مترجم آمده است. در متن کتاب کارهایی که به زبان‌های مختلف عربی، فارسی، اردو، آلمانی، فرانسوی و روسی و مانند آن انجام گرفته به ترتیب سال ذکر شده است.
نویسنده در مقدمه کتاب پس از بیان تاثیر کتاب قانون بر مکاتب و مدارس پزشکی- خصوصا مدارس و پزشکان
هند - می‌نویسد: من در جستجوی موضوع تازه برای تحقیق، شارحان و مترجمان قانون را برگزیدم و قبل از آن که دراین باره مطلبی بنویسم به خوبی می‌دانستم که این موضوع به تحقیق و تفحص مداوم نیاز دارد و سال‌ها مطالعه و تلاش لازم است. طی ده
سال گذشته علاوه بر موضوعات دیگر، این موضوع ذهن مرا مشغول کرده بود. علاوه بر کتاب‌های تاریخ و تذکره و طب مرجع خاص من کتابخانه‌ها بود. از طریق مراجعه به فهرست‌های نسخه‌های خطی و کتابخانه‌های مشهور هند و مطالعه نسخه‌های خطی با شرحها و احوال شارحان آشنایی پیدا کردم. در فهرست منابع نام این شرحها و حاشیه‌ها درج نشده است. بدون مراجعه مستقیم به این گنجینه‌ها از طریق منابع دست دوم انجام این کار آسان نبود و حق مطلب هم ادا نمی‌شد. در اینجا با تاسف قلبی از صاحبان علم پوزش می‌طلبم که من بر خلاف کتاب‌های «تاریخ علم و تشریح» خود به جای ذکر صفحات منابع فقط به ارائه کتابشناسی اکتفا کرده‌ام و دلیل این کار نیز آن ضربه‌های روحی است که پس از چاپ شدن کتاب هایم به این شکل تحمل کرده‌ام که بسیاری از اصحاب
علم فقط این کتابها را جلوی خود گذاشتند و مقالاتی به رشته تحریر کشیدند و به جای ذکر این کتابها به عنوان منابع، مستقیما منابعی را عرضه کردند که من به طور مفصل آنها را با ذکر صفحات درج کرده بودم و آنها هیچ وقت به آن منابع دسترسی پیدا نکرده بودند و به هیچ وجه از آن اطلاع نداشتند.
کتاب قانون ابن سینا، شارحان و مترجمان آن از جمله آثار ارزنده پیرامون تاریخ طب سنتی است. حکیم سید ظل الرحمن در این اثر کوشیده است نگاشته‌هایی که پیرامون قانون ابن سینا به رشته تحریر درآمده است ذکر کند. وی در این اثر به شرحها، ترجمه‌ها و حو اشی قانون بر اساس تقدم و تاخر مؤلفین آنها اشاره می‌کند.
وی در این کتاب بیش از دویست اثر را که پیرامون قانون نوشته ذکر می‌کند. این آثار به
زبان عربی ، فارسی، اردو، پنجابی، لاتینی، آلمانی، فرانسوی، ترکی، عربی، روسی، انگلیسی و ازبکی به رشته تحریر درآمده‌اند.
مؤلف در ابتدای معرفی هر اثر به زندگی مؤلف آن اشاره می‌کند، از این رو این اثر- گذشته از ارزش آن که پیرامون کتاب قانون است، می‌تواند اثری مستقل پیرامون تاریخ پزشکی شمرده شود.
علاوه بر این، این اثر منبعی برای کتاب شناسی و پیگیری نگاشته‌هایی است که پیرامون قانون تالیف شده است.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب آمده است. پاورقی‌های اندک کتاب نیز به قلم محقق اثر است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
