محمدتقی جورابچی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«حاج محمدتقی جورابچی» در
تبریز متولد شد. وی یکی از تجار دوره مشروطه می‌باشد.
«حاج محمدتقی جورابچی»، در ۱۳
صفر ۱۲۸۵ در
تبریز به
دنیا آمد. آن چه درباره او می‌دانیم، برگرفته از کتاب «حرفی از هزاران که اندر عبارت آمد»، خاطراتش به قلم خود اوست.
وی بازرگانی از تبریز بود که پدرش حاج حسن و اجدادش نیز بازرگان بودند. حاج محمدتقی از نظر شخصی و حرفه‌ای به نسب نامه‌اش مباهات می‌کند و این را هم فرض مسلم خود می‌داند که همانند آن‌ها مشغول تجارت باشد.
محمدتقی در میان پنج خواهر و چهار برادرش از همه بزرگ‌تر بود. نویسنده اشارات محدودی هم به شجره مادری خود دارد. اشاره‌های او به خواهران و برادرانش هم به اختصار است؛ اگر چه درباره برادرانش اطلاعات بیشتری به نسبت خواهرانش می‌دهد. در خاطرات همچنین اشارات اندکی به روند ازدواج اعضای
خانواده شده است، سوای این واقعیت که تقریبا تمامی خواهرانش به عقد دیگر بازرگانان درآمدند، و نیز اشارات بسیار اندکی به ویژگی‌های زندگی در خانه در متن خاطرات آمده است. برای حاج محمدتقی، صحبت درباره زنان خانواده یا مسائل زندگی خانوادگی، از قسم موضوعاتی نبودند که کسی به طور عادی درباره آن‌ها و برای خواندن دیگران بنویسد. چند سال پس از نوشته شدن خاطرات متن آن، به یک روحانی نشان داده شد تا بر آن دفتر تقریظ بنویسد و به این ترتیب تائید و تبرک مذهبی بگیرد.
او برای خانواده، تحصیل،
اخلاق خوب،
ایمان و اعتقاد، و موفقیت تجاری ارزش قائل است. با این همه، اشاره نویسنده خاطرات، به علاقه و گرایش برادر جوان‌ترش حاج رضا، به
شعر و ادب معلوم نمی‌کند که آیا شخص دیگری هم در خانواده وجود داشته که دارای علایق ادبی باشد یا خیر. همچنین شاهد دیگری در این متن نیست که نشان دهد، برادران جورابچی سوادی بیش از سطح سواد سنتی مکتب خانه‌ای کسب کرده باشند. حاج محمدتقی اصولا در مورد آموزش، که ماهیتش موضوع مباحث
مشروطه خواهانه بود، صحبتی نمی‌کند، مگر در مواقعی که می‌خواهد، بگوید که شخصی از خانواده به انتخاب یا به ضرورت درس را رها کرده و به
بازار رفته است. در متن خاطرات هم هیچ نشانی از این که خود او نوشته‌هایی به غیر از متون مذهبی را می‌پسندیده وجود ندارد. در بسیاری از بازرگانان ایرانی، مانند خاندان جورابچی، معمولا سوای آرمان‌های سیاسی‌ای که ابراز می‌کردند، در قبال حمایت از جنبش مشروطه، توقعات اقتصادی مشخصی هم داشتند. چنین توقعاتی، شامل برقراری یک نظام منطقی تر اخذ مالیات، مسیرهای به سامان تر تجاری (چیزی که در اثنای انقلاب کلا از دست رفته بود)، و بازداشتن متنفذان محلی از گرفتن پول زور از آنان بود.
حرفی از هزاران که اندر عبارت آمد (کتاب)
نرم افزار تاریخ اسلامی ایران، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
