• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن مسلم رازی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن مسلم رازی


محمد بن مسلم رازی (زنده ۵۸۶ هـ.ق) متکلم و عالم برجسته امامیه، که احتمالاً اهل ری بوده است.
ایشان برای کسب علم و روایت حدیث به شهرهایی چون شیراز، کازرون و ماردین سفر کرده است.
وی از استادانی همچون علی بن فضل‌الله راوندی و جمال‌الدین علی بن حسین طوسی روایت آموخته است.
او در سال‌های (۵۸۱ هـ.ق) و سال ۵۸۶ (هجری قمری) در بغداد و ماردین به نقل حدیث اشتغال داشت.
مهمترین اثرش کتاب الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) است که توسط سید بن طاووس نیز مورد استناد قرار گرفته است.
همچنین نسخه‌ای از آن در آستان قدس رضوی موجود است.
احتمال هم‌نامی یا تشابه وی با منتجب‌الدین رازی نیز وجود دارد.


ابوعبداللّه محمد بن مسلم (ابی مسلم) بن ابی الفوارس رازی
[۱] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
[۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
[۴] نقوی، سید حامد، خلاصة عبقات الأنوار، ص۱۰۹.    
[۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعة إلی تصانیف الشّیعه، ج۱، ص۴۲۷.    
[۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    
از دانشمندان و متکلمان امامیه در سده ششم (هجری قمری) بوده است.
که با توجه به لقبش (رازی) به نظر می‌رسد اهل ری بوده است.
[۷] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
[۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
[۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
[۱۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    

از حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی در دست نیست.

او در سال ۵۸۱ (هجری قمری)
[۱۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
در خانه‌اش در درب البصریین بغداد
[۱۲] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
[۱۳] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۳۹۴.    
[۱۴] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
[۱۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
و در سال ۵۸۶ (هجری قمری) در مسجد جامع ماردین نقل حدیث می‌کرده است.
[۱۶] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۴۰۴.    
[۱۷] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۳۹۴.


ابوعبداللّه در طلب علم و سماع حدیث سفرهایی به شهرهای گوناگون چون شیراز،
[۱۸] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۳۹۴.    
[۱۹] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۴.    
[۲۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
کازرون
[۲۱] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
[۲۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۳.    
و ماردین داشت.
[۲۳] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۷۰.    
[۲۴] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۴۰۳.
[۲۵] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۷۰.    
[۲۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۳.    

وی از شماری از علمای امامیه و غیرامامیه درس گرفت که عبارتند از: علی بن فضل اللّه بن علی بن عبیداللّه راوندی،
[۲۷] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
جمال الدین علی بن حسین طوسی،
[۲۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
ابوالمکارم سعد بن ابی‌طالب رازی
[۲۹] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۴.    
[۳۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
برادرزاده عبدالجلیل عیسی بن عبدالوهاب رازی،
[۳۱] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۴.    
[۳۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
ابوالفتوح علی بن احمد بغدادی
[۳۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
و ابوبکر (ابوشجاع) محمد بن عبداللطیف بن محمد خُجَندی شافعی (م ۵۵۲ هـ.ق) روایت کرد.
[۳۴] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۴.    
[۳۵] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۶.
[۳۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    


محمد شاگردانی داشت که ابوالفضل شاذان بن جبرییل بن اسماعیل قمی (زنده در ۵۸۴ هـ.ق) نیز روایت‌گر از اوست.
[۳۷] ابن شاذان، فضل، الفضائل، ص۳.


الفوارس اثری دارد و کتاب الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین علی علیه السلام از او است.
[۳۸] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
[۳۹] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۴.    
[۴۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
[۴۱] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
[۴۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعة إلی تصانیف الشّیعه، ج۱، ص۴۲۷.    
[۴۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین،، ج۱۲، ص۲۱.    

سید بن طاووس (م ۶۶۴ هـ.ق) این کتاب را در اختیار داشته و حدود یک سوم احادیث این کتاب را در کتاب الیقین آورده است.
[۴۴] کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، کتابخانه ابن طاوس، ص۱۹۲- ۱۹۳.

او می گوید: اصل این کتاب در کتابخانه قدیمی نظامیه بغداد است.
[۴۵] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۲.    
[۴۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    

هم اکنون نیز نسخه خطی ناقصی از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است.
[۴۷] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۲.    

آقابزرگ تهرانی از عبارت ابن طاووس چنین برداشت کرده که وی از ابوجعفر محمد بن ابی مسلم بن ابی الفوارس منتجب‌الدین رازی نیز روایت کرده است.
[۴۸] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
[۴۹] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    

ولی برخی دیگر از محققان احتمال داده اند ابوجعفر همان ابوعبداللّه باشد و گویا چون کتاب الاربعین به املای رازی بوده است و برخی شاگردانش آن را نوشته و جمع کرده‌اند.
گاهی اسم او را در ابتدای سند آورده و گاهی حذف کرده‌اند و اختلاف در کنیه و نام پدر نیز از ناحیه همین شاگردان یا ناسخان بوده است.
[۵۰] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    

گفتنی است ابن طاووس در جایی به این‌که رازی خود کتاب الاربعین را جمع کرده است، اشاره می‌کند.
[۵۱] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۲.    

ولی در جایی دیگر در مورد این‌که این کتاب از املای او بوده، سخن گفته است.
[۵۲] ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۷۰.    
[۵۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    


رازی سال وفاتش دقیق مشخص نیست اما در سال ۵۸۶ (هجری قمری) زنده بوده است.
[۵۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    

(دیگر منابع:
[۵۵] مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج۳۹، ص۱۷۱.    
[۵۶] نقوی، سید حامد، خلاصة عبقات الأنوار، ص۱۰۹.    
[۵۷] عاملی، یوسف بن حاتم، الدرّ النظیم فی مناقب الأئمّة اللهامیم، ص۳۰۰.    
[۵۸] بروجردی، سید حسین، جامع أحادیث الشیعة، ج۱۲، ص۴۵۷.    
[۵۹] شفیع تبریزی، علی بن موسی بن محمد، مرآة الکتب، ج۱، ص۴۹۹.    
[۶۰] نمازی شاهرودی، شیخ علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۳۹۵.    
[۶۱] الفوارس نمازی شاهرودی، شیخ علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۳۲۴.    
[۶۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعة إلی تصانیف الشّیعه، ج۱، ص۴۲۷.    
[۶۳] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۶، ص۴۶۶.    
[۶۴] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    
)
۱. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۴. ↑ نقوی، سید حامد، خلاصة عبقات الأنوار، ص۱۰۹.    
۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعة إلی تصانیف الشّیعه، ج۱، ص۴۲۷.    
۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    
۷. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۱۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    
۱۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۱۲. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
۱۳. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۳۹۴.    
۱۴. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۱۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۱۶. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۴۰۴.    
۱۷. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۳۹۴.
۱۸. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۳۹۴.    
۱۹. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۴.    
۲۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۲۱. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
۲۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۳.    
۲۳. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۷۰.    
۲۴. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۴۰۳.
۲۵. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۷۰.    
۲۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۳.    
۲۷. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۲۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۲۹. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۴.    
۳۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۳۱. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۴.    
۳۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۳۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۳۴. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۴.    
۳۵. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۶.
۳۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۳۷. ↑ ابن شاذان، فضل، الفضائل، ص۳.
۳۸. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۶۸.    
۳۹. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۴.    
۴۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۴۱. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۴۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعة إلی تصانیف الشّیعه، ج۱، ص۴۲۷.    
۴۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین،، ج۱۲، ص۲۱.    
۴۴. ↑ کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، کتابخانه ابن طاوس، ص۱۹۲- ۱۹۳.
۴۵. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۲.    
۴۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۴۷. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۲.    
۴۸. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۴۹. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۴۲.    
۵۰. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۵۱. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۵۲.    
۵۲. ↑ ابن طاووس، علی بن موسی، الیقین، ص۲۷۰.    
۵۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۸۹.    
۵۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    
۵۵. ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج۳۹، ص۱۷۱.    
۵۶. ↑ نقوی، سید حامد، خلاصة عبقات الأنوار، ص۱۰۹.    
۵۷. ↑ عاملی، یوسف بن حاتم، الدرّ النظیم فی مناقب الأئمّة اللهامیم، ص۳۰۰.    
۵۸. ↑ بروجردی، سید حسین، جامع أحادیث الشیعة، ج۱۲، ص۴۵۷.    
۵۹. ↑ شفیع تبریزی، علی بن موسی بن محمد، مرآة الکتب، ج۱، ص۴۹۹.    
۶۰. ↑ نمازی شاهرودی، شیخ علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۶، ص۳۹۵.    
۶۱. ↑ الفوارس نمازی شاهرودی، شیخ علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۳۲۴.    
۶۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذّریعة إلی تصانیف الشّیعه، ج۱، ص۴۲۷.    
۶۳. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۶، ص۴۶۶.    
۶۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۲، ص۲۱.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن مسلم رازی»، ج۴، ص۳۲۲.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 586 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | علمای شیعه قرن 6 (قمری) | کاتبان قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار