محمد بن مسلم رازی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن مسلم رازی (زنده
۵۸۶ هـ.ق) متکلم و عالم برجسته امامیه، که احتمالاً اهل ری بوده است.
ایشان برای کسب علم و روایت حدیث به شهرهایی چون
شیراز،
کازرون و
ماردین سفر کرده است.
وی از استادانی همچون علی بن فضل‌الله راوندی و جمال‌الدین علی بن حسین طوسی روایت آموخته است.
رازی در سال‌های (
۵۸۱ هـ.ق) و ۵۸۶ (هجری قمری) در
بغداد و ماردین به نقل حدیث اشتغال داشت.
مهمترین اثر او کتاب
الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین علی علیه السلام است که توسط سید بن طاووس نیز مورد استناد قرار گرفته است.
همچنین نسخه‌ای از آن در آستان قدس رضوی موجود است.
احتمال هم‌نامی یا تشابه وی با منتجب‌الدین رازی نیز وجود دارد.
ابوعبداللّه محمد بن مسلم (ابی مسلم) بن ابی الفوارس رازی از دانشمندان و متکلمان امامیه در سده ششم (هجری قمری) بوده است.
که با توجه به لقبش (رازی) به نظر می‌رسد اهل ری بوده است.
از حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی در دست نیست.
رازی در سال ۵۸۱ (هجری قمری) در خانه اش در درب البصریین بغداد و در سال ۵۸۶ (هجری قمری) در مسجد جامع ماردین نقل حدیث می‌کرده است. ۴
ابوعبداللّه در طلب علم و سماع حدیث سفرهایی به شهرهای گوناگون چون شیراز، کازرون و ماردین داشت.۱
وی از شماری از علمای امامیه و غیرامامیه درس گرفت که عبارتند از:
علی بن فضل اللّه بن علی بن عبیداللّه راوندی، جمال الدین علی بن حسین طوسی، ابوالمکارم سعد بن ابی طالب رازی برادرزاده عبدالجلیل عیسی بن عبدالوهاب رازی، ابوالفتوح علی بن احمد بغدادی و ابوبکر ( ابوشجاع ) محمد بن عبداللطیف بن محمد خُجَندی شافعی (م
۵۵۲ هـ.ق) روایت کرد. ۲
محمد شاگردانی داشت که
ابوالفضل شاذان بن جبرییل بن اسماعیل قمی (زنده در
۵۸۴ هـ.ق) نیز روایتگر از اوست. ۳
الفوارس اثری دارد و کتاب
الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین علی علیه السلام از او است.
سید بن طاووس (م
۶۶۴ هـ.ق) این کتاب را در اختیار داشته و حدود یک سوم احادیث این کتاب را در کتاب الیقین آورده است.۵
او می گوید: اصل این کتاب در کتابخانه قدیمی نظامیه بغداد است. ۶
هم اکنون نیز نسخه خطی ناقصی از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است. ۷
آقابزرگ تهرانی از عبارت ابن طاووس چنین برداشت کرده که وی از ابوجعفر محمد بن ابی مسلم بن ابی الفوارس منتجب الدین رازی نیز روایت کرده است. ۸
ولی برخی دیگر از محققان احتمال داده اند ابوجعفر همان ابوعبداللّه باشد و گویا چون کتاب الاربعین به املای رازی بوده است و برخی شاگردانش آن را نوشته و جمع کرده‌اند.
گاهی اسم او را در ابتدای سند آورده و گاهی حذف کرده‌اند و اختلاف در کنیه و نام پدر نیز از ناحیه همین شاگردان یا ناسخان بوده است. ۹
گفتنی است ابن طاووس در جایی به اینکه رازی خود کتاب الاربعین را جمع کرده است، اشاره می‌کند. ۱۰
ولی در جایی دیگر در مورد اینکه این کتاب از املای او بوده، سخن گفته است. ۱۱
رازی سال وفاتش دقیق مشخص نیست اما در سال ۵۸۶ (هجری قمری) زنده بوده است.
(دیگر منابع:)
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن مسلم رازی»، ج۴، ص۳۲۲.
