مخالفت با هوای نفس (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تسلط بر هوای نفس و باز داشتن آن از سرکشی، تنها راه نجات است، چرا که تمام گناهان و مفاسد و بدبختی‌ها از هوای نفس سرچشمه می گیرد، هوای نفس بدترین بتی است که معبود واقع شده است.
بهشت، برای بازدارندگان نفس خویش از هوا و هوس تضمین شده است.
واما من خاف مقام ربه ونهی النفس عن الهوی• فان الجنة هی الماوی. «و آن کس که از مقام پروردگارش ترسان باشد و نفس را از هوی بازدارد، قطعا بهشت جایگاه اوست.»
شرط اول بهشتی شدن "خوف" ناشی از "معرفت" است، شناختن مقام پروردگار و ترسیدن از مخالفت فرمان او، شرط دوم که در حقیقت نتیجه شرط اول و میوه درخت معرفت و خوف است تسلط بر هوای نفس و باز داشتن آن از سرکشی، چرا که تمام گناهان و مفاسد و بدبختی‌ها از هوای نفس سرچشمه می گیرد، هوای نفس بدترین بتی است که معبود واقع شده "ابغض اله عبد علی وجه الارض الهوی".
حتی ابزار نفوذ شیطان در وجود آدمی "هوای نفس" است که اگر این "شیطان درون" با "شیطان برون" هماهنگ نشود و در را به روی او نگشاید وارد شدن او غیر ممکن است.
ایمان و عمل صالح و مقام اطمینان، از موجبات دستیابی به بهشت است.
ان الذین ءامنوا وعملوا الصـلحـت واخبتوا الی ربهم اولـئک اصحـب الجنة هم فیها خــلدون. «کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند و در برابر پروردگارشان خضوع و خشوع کردند، آنها اهل بهشتند و جاودانه در آن خواهند ماند.»
(برداشت یاد شده بر این اساس است که «اخبتوا» به معنای اطمینان باشد.)
اخبتوا از ماده "اخبات" از ریشه "خبت" (بر وزن ثبت) گرفته شده که به معنی زمین صاف و وسیع است که انسان به راحتی و با اطمینان می تواند در آن گام بردارد، به همین جهت این ماده در معنی اطمینان به کار رفته است، و به معنی خضوع و تسلیم نیز آمده، چرا که چنین زمینی هم برای گام برداشتن اطمینان بخش است، و هم در برابر رهروان خاضع و تسلیم.
بنا بر این جمله اخبتوا الی ربهم، ممکن است به یکی از سه معنی زیر باشد که در عین حال جمع هر سه نیز با هم منافاتی ندارد:
۱- مؤمنان راستین در برابر خداوند خاضعند.
۲- آنها در برابر فرمان پروردگارشان تسلیمند.
۳- آنها به وعده‌های خداوند اطمینان دارند.
و در هر صورت اشاره به یکی از عالیترین صفات انسانی مؤمنان است که اثرش در تمام زندگی آنان منعکس است.
منظور از "اخبات مؤمنین به سوی خدا"، اطمینان و آرامش یافتنشان به یاد او و تمایل دلهایشان به سوی او است، بطوری که ایمان درون دلشان متزلزل نگشته، به این سو و آن سو منحرف نشوند و دچار تردید نگردند، همانطور که زمین محکم این چنین است، و اشیایی را که بر گرده خود دارد نمی لغزاند.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «مخالفت با هوای نفس».
