مفهوم موافق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سرایت حکم منطوق به موضوع غیر مذکور را
مفهوم موافق گویند .
مفهوم موافق در مقابل
مفهوم مخالف قرار دارد و آن مدلول التزامى منطوق کلام است که باعث سرایت حکم منطوق ، به موضوع دیگرى که در کلام آورده نشده است ، مى گردد .
به چنین
مفهومى از آن جهت
مفهوم موافق گفته مى شود که حکم مستفاد از
مفهوم به لحاظ نفى و اثبات هم سنخ با حکم منطوق است . براى مثال ، از آیه " لاتقل لهما اف " بر مى آید که اگر "اف " گفتن به پدر و مادر حرام است ، به طریق اولى ضرب و جرح آن ها نیز حرام است.
از
مفهوم موافق به " لحن الخطاب " و فحوى الخطاب " نیز تعبیر شده است .
براى
مفهوم موافق دو قسم ذکر شده است
أ-
مفهوم مستفاد به واسطه اولویت (
مفهوم اولویت)
ب-
مفهوم مستفاد به واسطه علم به اتحاد علت حکم در دو موضوع (
مفهوم مساوات)
نکته: برخى از اصولى ها بر این باوراند که:
مفهوم موافق مدلول التزامى دلیل مطابقى نیست بلکه مدلول التزامى مدلول دلیل مطابقى است ؛ زیرا ملازمه در حقیقت میان ثبوت حکم بر موضوع مذکور وثبوت آن بر موضوع غیر مذکور در کلام است و این ربطى به دلالت دلیل ندارد ، به خلاف
مفهوم مخالف .
حیدر ، محمد صنقور علی ، المعجم الاصولى ، ص ۸۸۶-۸۸۷
مظفر ، محمد رضا ، اصول الفقه ، ج ۱ ، ص ۱۱۳
سبزواری ، عبدالاعلی ، تهذیب الاصول ، ص ۱۰۶
محمدی ، ابو الحسن ، مبانى استنباط حقوق اسلامى یا اصول فقه ، ص ۷۱
مشکینی ، علی ، تحریرالمعالم ، ص ۸۸
فیض ، علیرضا ، مبادى فقه واصول ، ص ۲۴۲
نائینی، محمد حسین، فوائدالاصول، ج۱، ص ۵۵۵
مکارم شیرازی ، ناصر ، انوارالاصول ، ج ۲ ، ص ۱۵۱
شهیدثانی ، زین الدین بن علی ، تمهیدالقواعد ، ج ۱ ، ص ۱۰۸
میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانین الاصول، ج ۱، ص ۱۶۹
میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد حسن، قوانین الاصول، ج ۱، ص۱۸۲
نائینی، محمد حسین، اجودالتقریرات، ج ۱، ص ۴۹۸-۵۰۱
طباطبایی حکیم، محمدتقی، الاصول العامة للفقه المقارن، ص ۳۱۷
رشاد ، محمد ، اصول فقه ، ص ۱۳۴
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
