مناجات الهیات حضرت امیر (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
این دو رساله(مناجات الهیات حضرت امیر علیه‌السّلام و ما نزل من القرآن فی علی علیه‌السّلام ) نگاشته ابو عبید الله
محمد بن عمران مرزبانی خراسانی الاصل است که به سال ۲۹۷ ه ق در
بغداد متولد و در سال ۳۸۴ ه ق و بنا بر روایتی دیگر در سال ۳۷۱ و یا ۳۷۸ ه ق در همان شهر چشم از جهان فروبست. از این رو وی را خراسانی بغدادی نیز نامیده‌اند.
«مناجات الهیات»
راز و نیاز علی علیه‌السّلام با ذات اقدس الهی است که فرازهای آن با واژه «الهی» آغاز می‌شود. شاید
وجه تسمیه کتاب به این نام، توسط مترجم آن
خواجه عبد الحق سبزواری نیز همین نکته باشد. هر چند در دست نوشت کهن این مناجات و نیز در
بحار الانوار و
مصباح کفعمی از آن به عنوان مناجات امیرالمؤمنین یاد شده است.
در اهمیت آن همین بس که مرحوم
آیت‌الله مرعشی آن را به کبریت احمر و حجر مکرم توصیف کرده‌اند. همچنین استاد
محمد مشکات پس از
صحیفه سجادیه و معدودی ادعیه، این مناجات را معتبرترین
مناجات می‌داند.
این مناجات افزون بر قوت و زیبایی
نثر و آرایه‌های ادبی، شامل مضامین عالی عرفانی، فلسفی و اخلاقی است که هر فیلسوفی را به تامل و هر عارف و صاحبدلی را به وجد می‌آورد.
برخی در
حجیت سند این روایت- به جهت
خبر واحد بودنش- خدشه کرده‌اند، ولی بر فرض
عدم حجیت سند، به پیروی از پیشینه فقهای عظام می‌توان گفت
ضعف سندی مانع استفاده از مضامین عمیق و انیق آن نمی‌شود و می‌توان با تمسک به
اخبار من بلغ و نیز قاعده
تسامح در ادله سنن ، آن را مانند دیگر مناجاتهای معتبر خواند و ثواب برد.
ترجمه این مناجات توسط خواجه عبد الحق بن محمد سبزواری از مترجمان و کاتبان زبردست سده‌های ۹ و ۱۰ هجری قمری به سال ۹۰۸ ه ق نگاشته شده است.
نثر ترجمه یک دست نیست، گاه بسیار روان، شیوا و جذاب و گاه متکلفانه است.
۱- نسخه‌ای که از طریق علی بن فضل الله بن علی بن عبدالله حسنی راوندی (پسر) روایت و به خط نسخ در اواخر قرن ششم هجری کتابت شده است.
۲- نسخه‌ای که توسط
خواجه عبد الحق بن محمد سبزواری به سال ۹۰۸ هجری به خط نسخ کتابت شده است.
این
نسخه نسبت به نسخه قبلی کاملتر و حجیم تر است و از سوی ابو الرضا
فضل الله بن علی بن عبدالله راوندی (پدر) روایت شده است.
رساله «ما نزل من القرآن فی علی علیه السلام»
این رساله حاوی روایت‌هایی پیرامون آیاتی از سوره‌های:
بقره،
آل عمران،
حج،
نمل ،
سجده،
احزاب،
مریم،
صافات،
ص،
زمر،
مؤمنون،
جاثیه،
مجادله،
صف،
تحریم،
هل اتی،
مطففین و
بینه می‌باشد که در شان علی علیه‌السّلام نازل شده است.
نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی به شماره ۴۰۱ به
خط نسخ و
ثلث . این نسخه به خط خوشنویس شهیر سده‌های ۵ و ۶ هجری قمری یعنی ابو الدر
جمال الدین یاقوت مستعصمی ملقب به «قبلة الکتاب» در ۱۹
رمضان سال ۶۰۶ هجری قمری برای
کتابخانه خلیفه عباسی کتابت شده است.
این نسخه به کوشش علی اوجبی و بحثی مفصل در باره سند حدیث در مقدمه کتاب به همراه یادداشتی از استاد محمد مشکات و نیز نسخه بدل‌ها و تصویر نسخ خطی و
واژه‌نامه ای در آخر آن از سوی
سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۷۸ به چاپ رسیده است.
نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).
