• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نظام‌الدین عبدالباقی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


باقی، میرعبدالباقی، نظام الدین عبدالباقی بن شاه صفی الدین بن حبیب الدین محب اللّه بن شاه خلیل اللّه بن نورالدین نعمة اللّه ولی ، از بزرگان خاندان نعمت اللّهی و وزیر شاه اسماعیل صفوی است.



شاخه ای از این خاندان ، که اعضای آن عمدتاً در هند ساکن بودند، در اواخر قرن نهم مجدداً به ایران آمدند.
خانواده میرعبدالباقی در یزد ساکن شد و شهرت او به «یزدی» از این راه است و لقب « میر » دلالت بر سیادت دارد.


میرعبدالباقی در زمان خود مسند ارشاد داشته و مورد توجّه مردم بوده و از معدود منتسبان به تصوّف در آن روزگار است که دستگاه صفویّه نسبت به وی بدگمان نبوده است بلکه، برعکس، بعضی از سران دولت ، از جمله نجم الدین ثانی، وزیر شاه اسماعیل اول (حک: ۹۰۵ـ۹۳۰)، مریدش بودند و نجم الدین موقع عزیمت به ماوراءالنهر او را به جانشینی خود منصوب کرد.
میرعبدالباقی با عنایت شاه اسماعیل و منصب صدارت یافت و سپس به مقام وکالت (نمایندگی تامّ الاختیار شاه) ترقی کرد.
[۱] محمدمفیدبن محمود بافقی، جامع مفیدی، ج۳، ص۵۵ـ۵۶، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۲ ش، ج ۳، ص ۵۴.
[۲] محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۰۰، چاپ محمدجعفر محجوب، ج ۳، تهران ۱۳۴۵ ش.
[۳] علیشیربن کیچکنه امیرعلیشیر نوایی، تذکرة مجالس النفائس، ج۱، ص۲۲۷ـ۲۲۸، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۲۳ ش، ص ۱۳۷.



وی همراه شاه اسماعیل در رجب ۹۲۰ در جنگ چالدران شرکت جُست و در این جنگ ، در حالی که بر جای شاه اسماعیل ایستاده بود، به دست عثمانیان کشته شد.
[۴] عبدالحسین نوایی، رجال کتاب حبیب السّیر، ج۱، ص۳۸۳، تهران ۱۳۲۴ ش.



مناسبات فرزند و جانشین او سیدنعیم الدین معروف به نعمت اللّه ثانی با صفویه بسیار خوب بود، چنانکه شاه طهماسب اول (حک: ۹۳۰ـ۹۸۴) خواهر خود را به ازدواج او درآورد و این پیوند میان خاندان صفوی و نعمت اللّه ی ادامه یافت.


میرعبدالباقی را به مهارت در فنّ انشاء ستوده اند.
شعر نیز می‌گفت و دیوان غزلیات داشت و تخلّصش «باقی» بود.
[۵] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۲۴، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۶] محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۶۸۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۷] سام میرزا صفوی، تحفه سامی، ج۱، ص۲۲، چاپ وحید دستگردی، تهران ۱۳۱۴ ش.



(۱) لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ش، ص ۱۲۲.
(۲) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
(۳) عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱، ج ۳، ص ۵۹.
(۴) علیشیربن کیچکنه امیرعلیشیر نوایی، تذکرة مجالس النفائس، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۲۳ ش، ص ۱۳۷.
(۵) محمدمفیدبن محمود بافقی، جامع مفیدی، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۲ ش، ج ۳، ص ۵۴.
(۶) سام میرزا صفوی، تحفه سامی، چاپ وحید دستگردی، تهران ۱۳۱۴ ش.
(۷) محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، ج ۳، تهران ۱۳۴۵ ش.
(۸) عبدالحسین نوایی، رجال کتاب حبیب السّیر، تهران ۱۳۲۴ ش؛

 
۱. ↑ محمدمفیدبن محمود بافقی، جامع مفیدی، ج۳، ص۵۵ـ۵۶، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۲ ش، ج ۳، ص ۵۴.
۲. ↑ محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۰۰، چاپ محمدجعفر محجوب، ج ۳، تهران ۱۳۴۵ ش.
۳. ↑ علیشیربن کیچکنه امیرعلیشیر نوایی، تذکرة مجالس النفائس، ج۱، ص۲۲۷ـ۲۲۸، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۲۳ ش، ص ۱۳۷.
۴. ↑ عبدالحسین نوایی، رجال کتاب حبیب السّیر، ج۱، ص۳۸۳، تهران ۱۳۲۴ ش.
۵. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۲۴، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
۶. ↑ محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۶۸۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
۷. ↑ سام میرزا صفوی، تحفه سامی، ج۱، ص۲۲، چاپ وحید دستگردی، تهران ۱۳۱۴ ش.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «نظام‌الدین عبدالباقی»، شماره۲۹۱.    



جعبه ابزار