نظام اعرج نیشابوری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نظام الدین حسن بن محمد بن حسین خراسانی نیشابوری معروف به نظام اعرج متوفای بعد از ۷۲۸ ق ۱۳۲۸ م از حافظان و مقریان صاحب نام دنیای
اسلام است.
گویند خاندان و قبیله او در دیار
قم می‌زیسته‌اند، اما او در
نیشابور به
دنیا آمده و در آنجا پرورش یافته است.
فضل، ادب،
تحقیق،
تبحر، دقت نظر و جودت قریحه او در میان متاخرین
مشهور بوده است. وی در
علوم عقلی صاحب نظر بوده و در فنون زبان و
ادبیات عرب دستی توانا داشته است.
درباره او نوشته‌اند که بسیار
پرهیزکار و پارسا و
اهل تصوف بوده و برخی او را به
تشیع منتسب دانسته‌اند. رویکرد صوفیانه وی در تالیفات او بویژه تفسیرش به روشنی هویداست. و نیز از دیباجه تفسیرش به حسب ظاهر عدم تشیع وی ثابت می‌شود. وی در
عقیده شهرت به
مذهب شافعی اشعری دارد.
از وی آثار بسیاری بر جای مانده است که مهمترین آنها کتاب ۱- غرائب القرآن و رغائب الفرقان است. دیگر تالیفات وی عبارتند از: ۲- اوقاف القرآن ۳- البصائر فی مختصر تنفیح المناظر ۴- تفسیر التحریر که شرح تحریر مجسطی
خواجه نصیر طوسی است. ۵- لب التاویل در
تفسیر قرآن ۶- توضیح التذکرة که شرح تذکره خواجه نصیر طوسی در
علم هیئت بوده است. ۷- رساله‌ای در حساب و به زعم بعضی «خلاصة الحساب»
شیخ بهایی از همین رساله اخذ شده است ۸-
شرح شافیه ابن حاجب در
علم صرف معروف به
شرح نظام. ۹- ترجمه فارسی قرآن البته در بعضی نسخ تفسیر، عبارتی از مفسر نقل گردیده که اتمام آن را اوائل
صفر سال ۷۳۰
هجری در دولت آباد
هند، نشان می‌دهد.
نرم افزار دروس حوزوی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
