ویژگی‌های سازمانهای بین‌المللی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سازمانهای بین‌المللی به تجمعی از دولت‌ها اطلاق می‌شود که بر اساس یک سند تاسیس، و تشکیل می‌شوند و اعضای آن اهداف مشترکی را در چارچوب نهادها و کارگزاری‌های ویژه با فعالیت مستمر و مداوم دنبال می‌کنند.
این سازمان‌ها ویژگی‌هایی دارند که عبارتند از:
اصولاً
سازمانهای بین‌المللی توسط دولت‌ها بوجود می‌آیند و دولت‌ها پس از تاسیس یک سازمان، نمایندگان خود را به سازمان اعزام می‌کنند تا از منافع آن‌ها دفاع کنند، برای مثال می‌توان سازمان بین‌المللی کار را نام برد که در آن علاوه بر نمایندگان دولت‌ها، نمایندگان کارگران و کارفرمایان نیز در مذاکرات شترک می‌کنند و در اتخاذ تصمیم نیز دخالت می‌کنند. البته در بعضی از سازمان‌ها، اعضای آن سازمان‌ها نمایندۀ دولت نیستند بلکه نمایندۀ مردم هستند مثل
پارلمان اروپا که در پی تحولات اخیر سازمانهای بین‌المللی در اروپا ظهور کرده است.
برای تشکیل یک سازمان بین‌المللی، علاوه بر اجتماع دولت‌ها، تصویب سند تاسیس تحت عناوین (میثاق، منشور، اساسنامه و...) توسط اعضای آن سازمان لازم است چرا که بدون سند تاسیس، تجمع دولت‌ها، مثل کنفرانس‌های بین‌المللی خواهد بود که برای مدت معین تشکیل و پس از آن خاتمه می‌یابد.
بعد از تشکیل سند و اجماع دولت‌ها، آثاری بر آن مترتب می‌شود که عبارتند از:
هر سازمان با تصویب دولت‌ها و با سند تاسیس، تشکیل می‌شود. البته نحوۀ تصویب سند سازمان‌ها از همدیگر متفاوت هستند. در بعضی از آن‌ها، تصویب سند تاسیس با موافقت بعضی از کشورها و در بعضی از آن‌ها با موافقت همه کشورها و در بعضی نیز با موافقت عده‌ای خاص از کشورها صورت می‌پذیرد. برای مثال در بند ۳ ماده ۱۱۰
لازم الاجرا شدن منشور، منوط به تصویب کلیه اعضای دائمی
شورای امنیت و اکثریت دولت‌هاست. و در ماده ۲۱،
شرط لازم الاجرا شدن اساسنامه، تصویب تعداد محدودی از دولت‌هاست مخصوصاً دولت‌های هسته‌ای است.
تصویب سند یک سازمان، موجب اعطای شخصیت حقوقی مستقل به سازمان است، به گونه‌ای که آن سازمان پس از تاسیس، مستقلاً به حیات خود ادامه داده و جدای از مؤسس، دارای استقلال مالی خواهد بود و بدلیل داشتن شخصیت حقوقی مستقل دارای وظایف و اختیارات می‌باشد.
سازمانهای بین‌المللی برای اهداف خاصی بوجود می‌آیند، و اصلاً انگیزه تشکیل آن‌ها به منظور رسیدن به اهداف مذکور می‌باشد. و همین اهداف سازمان است که چارچوب فعالیت سازمان را مشخص می‌کند. این سازمان‌ها معمولاً دارای دو نوع هدف می‌باشند: اهداف عام و جهانی مثل سازمان ملل متحد که برای حفظ صلح و امنیت بین المللی تاسیس شده است و اهداف خاص: مانند: اهداف نظامی (
ناتو،
ورشو،
سنتو) یا اقتصادی مثل
اپک و... می‌باشد.
لازمه تشکیل سازمانهای بین‌المللی، وجود نهادهایی است که بتواند توسط آن به اهدافش برسد، و در صورت نبود این نهاد، دستیابی به اهداف سازمان ممکن نخواهد بود. برای مثال امکان و نهادهای
سازمان ملل متحد، اگر مجمع عمومی، شواری امنیت و دبیرخانه سازمان نباشد کارهای سازمان ملل مختل می‌شود.
پشتوانه تحقق اهداف سازمان بین المللی، فعالیت دائمی و مستمر آن سازمان است چرا که موضوعات و فعالیت‌های سازمانهای بین‌المللی، امور جهانی و بین‌المللی می‌باشد، حل آن مسائل مستلزم فعالیت دائمی است به همین دلیل اکثر سازمان‌ها مدت فعالیت خود را در سند تاسیس نمی‌آورند.
یکی دیگر از ویژگی‌های سازمانهای بین‌المللی، خصیصۀ بین‌الدولی بودن آن‌هاست ولی عملاً بعضی از اعضای سازمان‌ها، که دولت و کشور نیستند، هم در آن سازمان‌ها، عضو می‌شوند که البته این عضویت سازمان‌ها، ضرری به این خصیصه نمی‌زند.
(۱) آقایی، داود، سازمانهای بین‌المللی، تهران، نسل نیکان، ۱۳۸۲، چاپ اول، ص۱۷.
(۲) موسی‌زاده، رضا، سازمانهای بین‌المللی، تهران، نشر میزان، ۱۳۸۲، چاپ سوم، ص۲۵.
(۳) هریسی نژاد، کمال الدین، حقوق سازمانهای بین‌المللی، تبریز، نشر دانیال، ۱۳۷۹، بی‌جا، ص۳۳.
(۴) ضیایی بیگدلی، محمدرضا، حقوق بین‌الملل عمومی، تهران، انتشارات گنج دانش، ۱۳۷۹، چاپ چهاردهم، ص۲۰۹.
•
پژوهه، برگرفته از مقاله «ویژگی‌های سازمانهای بین‌المللی»، تاریخ بازیابی:۱۴۰۰/۰۱/۲۳.
