پرسش از جهنم (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
در این مقاله به بررسی آیه‌ای که مربوط به پرسش و پاسخ از
جهنم هست، می‌باشد.
یوم نقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزید.
«به خاطر بیاورید روزی را که به
جهنم می‌گوئیم آیا پر شده‌ای؟ و او می‌گوید آیا افزون بر این هم وجود دارد؟!».
در اینکه منظور از (هل من مزید) چیست؟ دو
تفسیر گفته‌اند: نخست اینکه استفهام، استفهام انکاری است یعنی جهنم می‌گوید افزون بر این ممکن نیست، و به این ترتیب با آیه ۱۳
سوره سجده که می‌گوید: لاملان جهنم من الجنة و الناس اجمعین: (
سوگند یاد می‌کنم که دوزخ را از
جن و انس پر می‌کنم کاملا هماهنگ است، و تاءکیدی است بر این معنی که تهدید الهی در آن روز کاملا تحقق می‌یابد و دوزخ از کافران و مجرمان مالامال می‌شود).
دیگر اینکه منظور از این جمله طلب فزونی است، یعنی (آیا باز هم افراد دیگری پیدا می‌شوند که به دوزخ بیایند)؟! و اصولا طبیعت هر چیزی این است که هم سنخ خود را دائما جستجو کند و هرگز سیر نمی‌شود، نه
بهشت از نیکوکاران، و نه
دوزخ از بدکاران. ولی این سؤال باقی می‌ماند که مفهوم این سخن آن است که دوزخ هنوز پر نشده، در حالی که با آیه بالا (سوره سجده - آیه ۱۳) که می‌گوید: (دوزخ را از جن و انس پر می‌کنم) سازگار نیست.
مفسرین در حقیقت این گفتگو
اختلاف کرده، بعضی گفته‌اند: هم سؤال و هم جواب زبان حال است. ولی این حرف، صحیح نیست، به
دلیل اینکه اگر زبان حال بود اختصاص به خدای تعالی نداشت، و هر کس جهنم را بدان حال می‌دید و آن سؤال را می‌کرد، آن جواب را می‌فهمید، پس بطور مسلم در اختصاص یافتن خدای تعالی به این سؤال نکته‌ای هست که توجیه مذکور نمی‌تواند آن را بیان کند.
بعضی دیگر گفته‌اند: خطاب در
حقیقت به خازنان جهنم است، جواب هم جواب ایشان است، هر چند که به ظاهر آن را به جهنم نسبت داده. ولی این خلاف ظاهر است، و حمل بر خلاف ظاهر وقتی صحیح است که قرینه و دلیلی در کلام باشد، و انسان مجبور شود مرتکب آن گردد.
بعضی هم گفته‌اند: خطاب و پاسخش به همان معنای ظاهری است، و دلیلی هم نداریم که این خطاب و جواب را جائز نداند، چطور ممکن است جائز نباشد با اینکه خدای سبحان در کلام مجیدش از سخن گفتن دست‌ها و پاها و پوست بدن‌ها خبر داده. و این وجه وجه صحیحی است، و ما در تفسیر
سوره فصلت هم گفتیم که
علم و شعور در تمامی موجودات جاری و ساری است.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «پرسش از جهنم».
