• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

کشش درآمدی تقاضا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کشش درآمدی تقاضا (به انگلیسی: Income elasticity of demand) مقدار تغییر در تقاضا برای یک کالا نسبت به تغییر در درآمد مصرف‌کننده را کشش درآمدی تقاضا می‌گویند که با حرف ηy نشان داده می‌شود. این مفهوم توسط آلفرد مارشال (۱۸۴۲- ۱۹۲۴) وارد علم اقتصاد شده است.


کشش ترجمه کلمه Elasticity و برای یافتن حساسیت فاکتوری بر فاکتور دیگر استفاده می‌شود؛ این مفهوم که با مشتق در ریاضیات مرتبط است، توسط اقتصاددان بزرگ آلفرد مارشال (۱۸۴۲- ۱۹۲۴) وارد علم اقتصاد شده است.
[۱] قره‌باغیان، مرتضی، فرهنگ اقتصاد و بازرگانی، ‌تهران، رسا، ۱۳‌۷۶، چاپ دوم، ص۲۳۴.
کشش در واقع بیانگر نسبت تغییرات یک متغیر روی متغیر دیگر است.
[۲] لیپسی، ریچاردجی و‌هاربری، کالین، اصول علم اقتصاد۱، ارشاد فکری، مشهد، نیکا، ۱۳۸۷، ص۱۴۹.

اگر اقتصاددانان تمایل داشته باشند بدانند که با افزایش قیمت کالای الف، مقدار فروش آن چه تغییری می‌کند و یا اینکه تغییرات نهاده کار چه تاثیری بر نهاده سرمایه دارد، از این مفهوم استفاده می‌کنند؛ البته این مفهوم عام به صورت خاص‌تری چون کشش عرضه، تقاضا، درآمد و غیره نیز بیان می‌گردد که در این مبحث ما به بحث کشش درآمدی تقاضا که همان حساسیت تقاضا در برابر تغییرات درآمد متقاضی (Income Elasticity of Demand) است،
[۳] خلعت‌بری، فیروزه، مجموعه مفاهیم پولی، بانکی و بین‌المللی، تهران، شباویز، ۱۳۷۱، ص۴۳۵.
می‌پردایم.
با توجه به اینکه درآمد از حاصلضرب قیمت کالای در مقدار فروخته شده آن کالا بدست می‌آید اگر قیمت کالایی افزایش یابد همیشه اینگونه نیست که درآمد نیز افزایش یابد این موضوع به این بستگی دارد که تقاضا چگونه نسبت به تغییر قیمت واکنش نشان دهد که درپی آن درآمد نیز به آن عکس‌العمل نشان دهد یعنی جهت تغییر درآمد به حساسیت تقاضا به قیمت بستگی دارد.
[۴] واریان،‌هال، رویکردی جدید به اقتصاد خرد میانه، جواد پورمقیم، تهران، نی، ۱۳۸۰، ص۲۸۳.


نسبت تغییرات مقدار تقاضا به تغییرات درآمد کشش درآمدی تقاضاست که با حرف ηy نشان داده می‌شود که به صورت زیر ریاضی نمایش داده می‌شود: در فرمول بالا Q بیانگر مقدار تقاضا، I بیانگر درآمد و ∆ علامت تغییرات است. این فرمول ریاضی در واقع به بررسی درصد تغییرات تقاضا به تغییرات درآمد می‌پردازد و به تحلیل‌گر نشان می‌دهد که اگر بطور مثال کشش درآمدی برابر ۵ باشد و درآمد فرد، ۱ درصد افزایش یابد، وی تقاضایش را ۵ درصد نسبت به کالای مورد نظر افزایش می‌دهد.

کالاها بر اساس کشش درآمدی به دسته‌جات زیر تقسیم می‌شوند:
۱. کالای پست: کشش درآمدی کمتر از صفر باشد؛ کالای پست به کالایی گفته می‌شود که با افزایش درآمد مصرف‌کننده، تقاضایش برای آن کالا کاهش یابد و بالعکس.
۲. کالای ضروری: کشش درآمدی بین ۱ و صفر است؛ کالای ضروری به کالایی گفته می‌شود که درصد تغییرات تقاضا برای آن کالا کمتر از درصد تغییرات درآمد است و جهت تغییرات مثبت است (اگر درآمد افزایش یابد، تقاضا هم افزایش می‌یابد اما نه به‌اندازه‌ی تغییرات درآمد).
۳. کالای لوکس: کشش درآمدی بزرگتر از یک است؛ کالای لوکس کالایی است که درصد تغییرات تقاضا برای آن بیش از درصد تغییرات درآمد است. یعنی با افزایش درآمد تقاضا برای آن هم افزایش می‌یابد اما بیش از تغییرات درآمد.
[۵] لیپسی، ریچاردجی و‌هاربری، کالین، اصول علم اقتصاد۱، ارشاد فکری، مشهد، نیکا، ۱۳۸۷، ص۱۴۵.
[۶] مریدی، سیاوش و علیرضا نوروزی، فرهنگ اقتصادی، تهران، نگاه، ۱۳۷۳ ص۵۹۴.
[۷] فرهنگ، منوچهر، فرهنگ علوم اقتصادی، تهران، نیکان، ۱۳۷۹، چاپ ۸، ص۳۴۳ه.
[۸] قره‌باغیان، مرتضی، فرهنگ اقتصاد و بازرگانی، تهران، رسا، ۷۶، چاپ۲، ص۲۳۷.
برای افرادی که کم درآمدند اکثر کالا‌ها لوکس‌اند اما در سطوح بالاتر درآمدی، اکثر کالا‌ها پست محسوب می‌شوند و کاملاً برایشان در دسترس‌اند.
کشش درآمدی مربوط به یک کالا با توجه به میزان درآمد مصرف‌کننده تغییر می‌کند به طوری که در سطوح درآمدی پایین، کالاها لوکس؛ در سطوح درآمدی متوسط، اکثر کالاها ضروری؛ و در سطوح درآمدی بالا اکثر کالاها پست محسوب می‌شوند. شیب منحنی تقاضا (به شرط معمولی بودن کالا) نزولی است.

کشش درآمدی تقاضا و پست، نرمال یا لوکس بودن کالاها را می‌توان با توجه به شکل نیز نشان داد؛ نموداری زیر ارتباط میان درآمد و تقاضا را بیان کند. در منحنی‌های فوق، D دارای روند صعودی کشش درآمدی بوده و کالای فوق هم کالای ضروری است و دو منحنی دیگر تا روبروی خطوط قرمز رنگ دارای کشش درآمدی صعودی و پس از آن کشش درآمدی نزولی (و کالا پست) است.
باید به این نکته نیز اشاره کرد که هیچ کالائی را نمی‌توان در تمام سطوح درآمدی کالائی پست تلقی نمود. چون در این صورت کسی آن را نمی‌خرید هر کالائی تا سطح معینی از درآمد کالائی معمولی است و فقط وقتی که درآمد از سطحی معین فراتر رود آن کالا پست محسوب می‌گردد. تنها وقتی که درآمد از سطحی معین فراتر رود آن کالا پست محسوب می‌گردد.
[۹] فرگوسن، به، نظریه اقتصاد خرد، محمود روزبهان، تهران، نشر دانشگاهی، چاپ پنجم، ص۱۲۹.


۱. ↑ قره‌باغیان، مرتضی، فرهنگ اقتصاد و بازرگانی، ‌تهران، رسا، ۱۳‌۷۶، چاپ دوم، ص۲۳۴.
۲. ↑ لیپسی، ریچاردجی و‌هاربری، کالین، اصول علم اقتصاد۱، ارشاد فکری، مشهد، نیکا، ۱۳۸۷، ص۱۴۹.
۳. ↑ خلعت‌بری، فیروزه، مجموعه مفاهیم پولی، بانکی و بین‌المللی، تهران، شباویز، ۱۳۷۱، ص۴۳۵.
۴. ↑ واریان،‌هال، رویکردی جدید به اقتصاد خرد میانه، جواد پورمقیم، تهران، نی، ۱۳۸۰، ص۲۸۳.
۵. ↑ لیپسی، ریچاردجی و‌هاربری، کالین، اصول علم اقتصاد۱، ارشاد فکری، مشهد، نیکا، ۱۳۸۷، ص۱۴۵.
۶. ↑ مریدی، سیاوش و علیرضا نوروزی، فرهنگ اقتصادی، تهران، نگاه، ۱۳۷۳ ص۵۹۴.
۷. ↑ فرهنگ، منوچهر، فرهنگ علوم اقتصادی، تهران، نیکان، ۱۳۷۹، چاپ ۸، ص۳۴۳ه.
۸. ↑ قره‌باغیان، مرتضی، فرهنگ اقتصاد و بازرگانی، تهران، رسا، ۷۶، چاپ۲، ص۲۳۷.
۹. ↑ فرگوسن، به، نظریه اقتصاد خرد، محمود روزبهان، تهران، نشر دانشگاهی، چاپ پنجم، ص۱۲۹.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «کشش درآمدی تقاضا»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۱۲/۱۵.    


رده‌های این صفحه : اقتصاد خرد | تقاضا | توزیع درآمد | مصرف‌کنندگان | نظریه مصرف کننده | واژگان اقتصادی
جعبه ابزار