گردنه اشترگردن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اشترگردن، گردنه \ gardane-ye oštor-gardan\ ، گردنه‌ای روی خط‌الرأس جناح جنوبی توچال، چندصدمتر بالاتر از قلۀ پلنگ‌چال.
این گردنه در مسیر صعود به قله‌های
شاه‌نشین و
بازارک و
پلنگ‌چال و دیگر قله‌های پایین‌تر، روی خط‌الرأس پلنگ‌چال ازجمله
سیاه‌رنگ و
دوشاخ و
چین‌کلاغ واقع شده است. گردنۀ اشترگردن از شمال با شیبی بسیار تند به
قلۀ سربازارک (۸۴۰‘ ۳ متر) می‌رسد.
این گردنه نقش مهمی در کوهستان
توچال به عنوان نقطه‌ای شاخص در دستیابی به قله‌های بلند و یا چشمه‌های مسیر ایفا می‌کند؛ زیرا برای تغییر مسیر به سمت شمال شرقی و شمال غربی بر روی خط‌الرأس اصلی توچال و همچنین دسترسی به قله‌های بلندی همچون
سربازارک،
لوارک و
سرلو، عبور از گردنۀ اشترگردن ضروری است.
این گردنه در ارتفاعی حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر بالاتر از
قلۀ پلنگ‌چال و در سمت شمال شرقی آن قرار دارد.
راهی دیگر که طولانی‌تر و در زمستانها تقریباً عبور از آن غیرممکن است، از آشکارخانه و چیلاها می‌گذرد و در ارتفاع ۶۰۰‘ ۳متری امتداد می‌یابد؛ درحالی‌که از زیرقله‌های شاه‌نشین و سربازارک می‌گذرد و به گردنۀ شاه‌نشین می‌رسد و از آنجا می‌توان به ایستگاه پایانی تله‌کابین و قلۀ توچال دسترسی یافت.
اما راه اصلی کوهنوردان از پایین پناهگاه پلنگ‌چال و از پاکوب کنار رودخانه تا میان دره است. این مسیر بیشتر در کنار جریان آب است و تا اواخر بهار پلهای برفی روی برخی نقاط رودخانه را می‌پوشانند که خود یکی از مشکلات پیمایش این راه است. اما گذشته از آن در قسمت انتهایی راه از چشمه به سمت گردنۀ اشترگردن، مسیر با شیبی بسیار تند و به اصطلاح به صورت شن‌اسکی است که صعود را دشوارتر می‌کند و خطر سقوط هم به همراه دارد.
پیش از پناهگاه نیز یالی با شیب بسیار تند و صخره‌ای وجود دارد که رفتن روی آن یال خصوصاً در زمستان می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
راههای تابستانی نیز مانند راهی که از پناهگاه و خط‌الرأس توچال شروع می‌شود، وجود دارد. به این ترتیب که می‌توان از بلندیهای بالای ۰۰۰‘ ۳ متر و بیشتر به موازات خط‌الرأس شرق به غرب جناح جنوبی توچال، از زیرقلۀ سربازارک به طرف جنوب شرقی رفته و با کاهش چندصد متری ارتفاع به گردنۀ اشترگردن رسید.
آسان‌ترین راه نیز این است که از پایین پناهگاه پلنگ‌چال حرکت را از پاکوبی واضح آغاز کرده، به جای ادامۀ مسیر به سمت شمال غربی، به سمت شمال شرقی برویم و از محل چال پایین به میانۀ چپ دره رفته، آن‌گاه به موازات یکی از شعب رودخانۀ درکه حرکت را به سمت بالا ادامه دهیم، و با عبور از زیر یک قلۀ صخره‌ای فرعی (
سیاه‌سنگ) به خط‌الرأس پلنگ‌چال برسیم و از آنجا راه را با افزایش نسبی ارتفاع به سمت قلۀ پلنگ‌چال و سپس گردنۀ اشترگردن ادامه دهیم.
در بخش پایانی خط‌الرأس پلنگ‌چال تا رسیدن به قله در چند قسمت لایه‌هایی صخره‌ای و تیغه‌ای وجود دارد که در زمستانها عبور از آن بدون مهارت و حمایت مشکل‌آفرین خواهد بود.
•
صفری، سیما، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، بر/رفته از مقاله "اشترگردن، گردنه"، ص۱۴۷.
