گزارشی از شهادت اصحاب امام حسین
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بلاذری از افرادی نام می‌برد که در
روز عاشورا در رکاب
امام حسین (علیه‌السّلام) به
شهادت رسیدند، ولی فقط به ذکر نام آنها اکتفا کرده است، بدون ذکر ترتیب شهادت و چگونگی به میدان رفتن و رجز خواندن آنها. البته چگونگی
مبارزه و شهادت بعضی از این افراد، در
تاریخ طبری و منابع دیگر ذکر شده است، و چگونگی مبارزه و شهادت آنها بیان شده. اکنون نام سایر
شهدا را فهرست‌وار ذکر می‌کنیم.
شماری از یاران
امام حسین (علیه‌السّلام) که در
روز عاشورا به
شهادت رسیدند، از قرار زیر است.
زیاد بن عمرو بن عریب صائدی، از
قبیله همدان که
کنیه او «ابوثمامه» بود؛ (این شخص همان ابوثمامه صائدی است که
نماز ظهر روز عاشورا را یادآوری کرد.)
جیاد بن حارث سلمانی (جابر بن حارث سلمانی) از
قبیله مراد؛ (این شخص گویا همان «جابر بن حارث سلمانی» است.)
سوار بن ابی خمیر، از بنی فهم جابری، از قبیله همدان؛
بدر بن
المُغفّل بن
جعونة بن
عبدالله بن
خطیط بن
عتبة بن الکلاع الجعفی؛
گفتنی است که
بلاذری برای بدر بن مغفل، رجزی به شرح ذیل ذکر کرده است.
انا ابن جعفی و ابی الکلاع•• • وفی یمینی مرهفت قراع
و مازن ثعلبه لماغ
«من
فرزند جعفی هستم و پدرم کلاع است. در دستم شمشیری کوبنده و نیزه‌ای است که پیکان آن می‌درخشد».
عبدالاعلی بن
زید بن شجاع کلبی؛
حجاج بن مسروق. (حجاج بن مسروق بن مالک بن کثیف بن عتبة بن کلاع جعفی.)
گفتنی است که
خوارزمی و
ابن شهرآشوب درباره چگونگی شهادت حجاج بن مسروق مطالبی دارند که در ذیل به آن اشاره می‌کنیم:
خوارزمی مبارزه و شهادت حجاج بن مسروق را قبل از
زهیر بن قین ذکر کرده است و اشعاری شبیه آنچه
طبری به زهیر نسبت داده، برای حجاج بن مسروق آورده و او را
مؤذن امام حسین (علیه‌السّلام) معرفی کرده است.
رجزش به شرح ذیل است:
اقدم حسین‌هادیاً مهدیاً•• • الیوم نلقی جدک النبیا
ثم اباک ذا العلی علیاً•• • والحَسن الخیر الرضا الولیا
وذاالجناحین الفتی الکمیّا•• • واسدالله الشهید الحیّاً
«به پیش ای حسین، که تو هدایتگر و هدایت شده‌ای. امروز با جدت
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ملاقات خواهیم کرد و سپس با پدرت
علی (علیه‌السّلام)، صاحب مقام عالی، و برادرت حسن، صاحب خیر و ولی مورد رضایت
خدا، و آن جوانمرد دلیر، صاحب دو بال (
جعفر طیار)، و شیرخدا،
شهید زنده (حمزه)».
گفتنی است که خوارزمی بعد از حجاج بن مسروق، جریان مبارزه و شهادت زهیر بن قین را ذکر کرده و چنین می‌گوید: «و
روایت شده است که زهیر هنگامی که می‌خواست حمله کند، در کنار حسین (علیه‌السّلام) ایستاد و بر کتف او زد و چنین گفت:
اقدم حسین هادیاً مهدیا...تا آخر ابیاتی که برای حجاج بن مسروق نقل شد. نمی‌دانم این ابیات را زهیر خواند یا حجاج بن مسروق».
(همان طور که قبلاً گذشت، طبری این رجز را با اندکی تفاوت به زهیر نسبت داده است.)
ولی ابن شهرآشوب، جریان مبارزه و شهادت او را پس از یزید بن مهاصر (
یزید بن مهاصر جعفی، همان
یزید بن مهاصر کندی است.) و پیش از
سعید بن عبدالله حنفی و در نتیجه، قبل از
حبیب بن مظاهر و زهیر بن قین ذکر کرده و
رجز ذیل را به او نسبت داده است:
اقدم حسین هادیاً مهدیاً•• • الیوم نلقی جدک النبیا
ثم اباک ذا الندی علیاً•• • ذاک الذی نعرفه وصیا؛
به پیش ای حسین که تو هدایتگر و هدایت شده‌ای. امروز با جدت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ملاقات خواهیم کرد و همچنین با پدرت علی (علیه‌السّلام)، صاحب کرم و بخشش؛ همان علی (علیه‌السّلام) که ما او را به عنوان وصی پیامبر می‌شناسیم».
پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء، ج۱، ص۸۰۱ - ۸۰۳.
