یَتَرَقَّبُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَتَرَقَّبُ: (خآئِفاً یَتَرَقَّبُ) «یَتَرَقَّبُ» از مادّه
«ترقّب» به معنای انتظار کشیدن است، و
موسی (علیه‌السّلام) در اینجا در انتظار پی‌آمدهای این حادثه بود، و نیز در انتظار اخبار آن.
این جمله از نظر
اعراب «خبر» بعد از
«خبر» است، هر چند بعضی، احتمال داده‌اند: «
حال» بعد از «حال» باشد، ولی بسیار بعید است.
(فَأَصْبَحَ فِي الْمَدِينَةِ خَائِفًا يَتَرَقَّبُ فَإِذَا الَّذِي اسْتَنصَرَهُ بِالْأَمْسِ يَسْتَصْرِخُهُ قَالَ لَهُ مُوسَى إِنَّكَ لَغَوِيٌّ مُّبِينٌ) (موسى (علیه‌السلام) در شهر ترسان شد و هر لحظه در انتظار حادثه و خبرى بود؛ ناگهان ديد همان كسى كه ديروز از او يارى طلبيده بود فرياد مى‌زند و از او كمك مى‌خواهد؛ موسى (علیه‌السلام) به او گفت: «تو آشكارا
انسان ماجراجو و گمراهى هستى.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه اصبح را مقيد كرد به
(فِي الْمَدِينَةِ) تا دلالت كند بر اينكه موسى (علیه‌السلام) بعد از آن جريان ديگر به سوى
قصر فرعون (خانه‌اى كه تا آن روز از عمرش در آنجا زندگى مى‌كرد)، برنگشت، و شب را در شهر
مصر به سر برد. و كلمه
استصراخ به معناى
استغاثه به صداى بلند است، كه از صراخ به معناى
صیحه و فرياد مشتق شده، و كلمه غوايت به معناى خطاى از راه راست و
صواب است به خلاف
رشد كه به معنى راه راست يافتن است.
و معناى آيه اين است كه: موسى (علیه‌السلام) آن شب را در شهر به صبح رسانيد،- و به كاخ فرعون برنگشت- و همه شب را با ترس و نگرانى بسربرد، و همين كه صبح شد، دوباره همان مردى كه ديروز او را به يارى خود طلبيد، با صداى بلند از او يارى خواست، كه اينك مرا از چنگال يك قبطى ديگر نجات بده، موسى (علیه‌السلام) از در توبيخ و سرزنش به او گفت: راستى كه تو آشكارا گمراه هستى، كه نمى‌خواهى راه رشد و صواب را پيش گيرى، و اين توبيخ بدين جهت بود كه او با مردمى دشمنى و مقاتله مى‌كرد كه از دشمنى و كتك كارى با آنان جز
شر و
فساد برنمى‌خاست.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَتَرَقَّبُ»، ص۶۳۳.
