ابر (مفردات نهج البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابر (بر وزن عقل) به معنای اصلاح و بارور کردن
نخل می‌باشد؛ که در
نهج البلاغه به معنای باقی نماندن اثر چیزی به‌کار رفته است. در این نوشتار به مفهوم و دیدگاه
سید رضی در این خصوص، و ... پرداخته شده است.
ابر (بر وزن عقل) اصلاح و بارور کردن نخل و نیش زدن
عقرب و توطئه و غیره است، در لغت آمده: «ابر النخل: اصلحه، ابر العقرب فلانا: لدغته بابرتها» این کلمه فقط یکبار آنهم به صورت فاعل «ابر» در نهج البلاغه آمده است آنگاه که به
خوارج فرمود: «اصابکم حاصب و لا بقی منکم آبر.»
مرحوم
سید رضی فرموده: «آبر» بر سه وجه نقل شده:
۱- اولّی با «راء» که به اصلاح و بارور کنندۀ نخل گویند: آبر.
۲- دوّمی با «ثاء» یعنی: «آثر» و آن کسی است که نقل حدیث می‌کند و آن اصحّ وجوه در نزد من است؛ گویا امام (علیه‌السّلام) می‌فرماید: مخبری و خبر دهنده‌ای از شما باقی نماند.
۳- سومّی با «زاء» به معنی شورشگر است، هلاک شونده را نیز گویند، که
ابن ابی الحدید نمّام و
مفسد را نیز بر آن افزوده است،
ابن اثیر در «
نهایه» متن اول را اختیار می‌کند. به نظر نگارنده معنی شورش و توطئه‌گر صحیح است، ابن ابی الحدید گوید: «الآبر: من یبغی القوم الغوائل خفیة.
به هر حال: خوارج،
حکمیت را در
صفین را بر امام (علیه‌السّلام) تحمیل کردند و چون نقشه شوم
معاویه و
عمرو بن عاص در «
دومة الجندل» آشکار گردید محضر حضرت آمده و گفتند: ما اشتباه کردیم، استغفار می‌کنیم و در صورتی به اطاعت تو خواهیم آمد که تو هم اقرار کنی با قبول حکمیّت کافر شده‌ای، بعد ایمان بیاوری و
توبه کنی، امام در جواب آن
ناکسان چنین فرمود:
«اصابکم حاصب و لا بقی منکم آبر، ابعد ایمانی بالله و جهادی مع رسول اللّه صلّی اللّه علیه اشهد علی نفسی بالکفر؟ لقد ضللت اذا و ما انا من المهتدین؛
یعنی: طوفانی سنگباران شما را بگیرد و توطئه‌گری از شما باقی نماند، آیا بعد از ایمان به خدا و بعد از جهاد کردنم در راه توحید در رکاب رسول خدا ص، بگویم کافر شده‌ام؟! ! اگر چنین گویم گمراه شده و از اهل هدایت نیستم، عجبا!! آن ناکسان بیحیائی را به کجا رسانده‌اند؟! خدایا آن بزرگوار چه آدم پر بلائی بود که گروهی او را خدا خوانده و گروهی کافرش گفتند؟! ! !»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، «مفردات نهج البلاغه»، ص۲۱-۲۲.
