ابن‌مسکان(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ابن مسكان جلد: ۴ شماره مقاله:۱۷۶۷
اِبْن مُسْكان، ابومحمدعبدالله (د قبل از ۱۸۳ق /۷۹۹م )، از راويان امام موسى كاظم (علیه السلام ). وی در كوفه مى زيسته و از موالى قبيله عنزه و به نقلى قبيله عجل بوده است (ابن بابويه، «مشيخة»، ج۱، ص۵۸؛ نجاشى، ج۱، ص۲۱۴). درباره زندگى او اطلاعات بسيار اندك است. در اينكه وی از اصحاب امام صادق (علیه السلام) نیز بوده باشد، اختلاف وجود دارد، چنانكه از طرفى به نقل عیاشى از یونس بن عبدالرحمان، صحابى امام كاظم (علیه السلام)، با اینكه ابن مسكان ناقل بسیاری از سخنان امام صادق (علیه السلام) بوده، تنها یك حدیث از ایشان استماع نموده است (طوسى، اختیار، ج۱، ص۳۸۲-۳۸۳). نجاشى (نجاشى، ج۱، ص۲۱۴) نیز روایت وی از امام صادق (علیه السلام ) را محرز ندانسته و تنها وی را از راویان امام كاظم (علیه السلام ) شمرده است . در حالى كه ابن فضّال (ابن ماكولا، ج۷، ص۲۵۷)، برقى (برقى، رجال، ج۱، ص۲۲) و طوسى (طوسى، رجال، ج۱، ص۲۶۴) او را در شمار اصحاب امام صادق (علیه السلام) آورده اند و در منابع حدیثى امامیه موارد زیادی روایت ابن مسكان از آن امام دیده مى شود كه در برخى به مستقیم بودن روایت تصریح شده است (ابن بابویه، التوحید، ج۱، ص۱۳۷). به هر حال آنچه درباره ابن مسكان مسلم است، توثیق وی از جانب رجال شناسان امامى و برشمردن او در میان اصحاب اجماع است (طوسى، اختیار، ج۱، ص۳۷۵؛ فهرست، ج۱، ص۱۹۶؛ نجاشى، ج۱، ص۲۱۴). او از مشایخ بسیاری روایت كرده كه از آن میان ابوبصیر لیث مرادی، زرارة بن اعین، جابربن یزید جُعفى، بُرید بن معاویه عجلى، هشام بن سالم جوالیقى، ابان ابن تغلب، محمد بن مسلم، ابن ابى یعفور و محمد بن على حلبى را مى توان ذكر كرد (ابن بسطام، ج۱، ص۵۵؛ فرات، ج۱، ص۱۶۵؛ كلینى، ج۶، ص۱۴۳؛ طوسى، اختیار، ج۱، ص۳۳۰؛ تهذیب، ج۲، ص۱۶۸؛ تهذیب، ج۲، ص۱۷۴؛ تهذیب، ج۲، ص۲۴۵؛ تهذیب، ج۷، ص۴۱). در شمار راویان وی نیز باید از صفوان بن یحیى، یونس بن عبدالرحمان، محمد بن سنان، حمّاد بن عیسى، حمّاد بن عثمان، ایوب بن نوح، جمیل بن دراج، حسن ابن على بن فضّال، حسن بن محبوب و ابن ابى عمیر یاد كرد (برقى، المحاسن، ج۱، ص۱۴۵؛ كلینى، ج۷، ص۱۴۴؛ ابن بابویه، التوحید، ج۱، ص۳۵۲؛ علل، ج۱، ص۳۷۷؛ كمال الدین، ج۱، ص۲۶۲؛ نجاشى، ج۱، ص۲۱۴؛ طوسى، تهذیب، ج۱، ص۳۰۷؛ طوسى، تهذیب، ج۲، ص۱۷۴؛ طوسى، تهذیب، ج۲، ص۲۸۵؛ طوسى، تهذیب، ج۸، ص۳۹). نجاشى (نجاشى، ج۱، ص۲۱۴) از آثار وی كتاب في الامامة و كتاب فى الحلال و الحرام را بر شمرده و تصریح كرده كه بیشتر مطالب اثر اخیر برگرفته از روایات استادش محمد بن على حلبى بوده است. به گفته همو (نجاشى، ج۱، ص۲۱۵) ابن مسكان در روزگار امامت امام كاظم (علیه السلام) (د ۱۸۳ق ) درگذشته است.
--------------------------------------------------------
(۱) ابن بابویه محمد، التوحید، به كوشش هاشم حسینى تهرانى، تهران، ۱۳۸۷ق؛
(۲) ابن بابویه محمد، علل الشرائع، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۶م؛
(۳) ابن بابویه محمد، كمال الدین، به كوشش على اكبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق؛
(۴) ابن بابویه محمد، «مشیخة»، فقیه من لایحضره الفقیه، به كوشش حسن موسوی خرسان، نجف، ۱۳۷۷ق، ج ۴؛
(۵) ابن بسطام عبدالله و حسین، طب الائمة، نجف، ۱۳۸۵ق /۱۹۶۵م؛
(۶) ابن ماكولا على، الاكمال، بیروت، نشر محمد امین دمج؛
(۷) برقى احمد، الرجال، به كوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۴۲ش؛
(۸) برقى احمد، المحاسن، به كوشش جلال الدین، محدث، تهران، ۱۳۷۰ق؛
(۹) طوسى محمد، اختیار معرفة الرجال، به كوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش؛
(۱۰) طوسى محمد، تهذیب الاحكام، به كوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۹۰ق؛
(۱۱) طوسى محمد، رجال، به كوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق /۱۹۶۱م؛
(۱۲) طوسى محمد، فهرست، به كوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش؛
(۱۳) فرات بن ابراهیم كوفى، تفسیر، نجف، ۱۳۵۴ق؛
(۱۴) كلینى محمد، الكافى، به كوشش على اكبر غفاری، تهران، ۱۳۸۸ق؛
(۱۵) نجاشى احمد، الرجال، به كوشش موسى شبیری زنجانى، قم، ۱۴۰۷ق.
