ابوالمثل بخاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بخاری، ابوالمَثل، از شاعران
دوره سامانی در اواسط
قرن چهارم است.
نام او نخستین بار در بیتی از ابوطاهر طیب بن محمد خسروانی، شاعر قرن چهارم، آمده است: «همی
حسد کنم و
سال و
ماه رشک برم/ به
مرگ بوالمثل و مرگ شاکر و جُلاّب».
وزن این شعر و نیز شعری از
منوچهری حاکی از ضبط صحیح نام اوست و
لحن و سیاق آن دلالت برآن دارد که این شاعران، از جمله ابوالمثل، با خسروانی
معاصر بوده‌اند.
نظامی عروضی، بخاری را در شمار شاعرانی چون
رودکی و
کسایی آورده که بقای نام امرای سامانی در گرو
قریحه و توان سخن‌سرایی آنهاست
از ابوالمثل حدود ده تک بیت در کتابهای
لغت و
تذکره ، از جمله لغت فرس
و مجمع الفصحا
و عرفات العاشقین
باقی مانده است.
ازینرو ارزیابی توان شعری او به استناد اشعار به جا مانده دشواراست.
عوفی
قریحه بخاری را در «سخن‌سازی» تحسین کرده است و منابع دیگر نیز قول او را نقل کرده‌اند.
(۱) علی بن احمد اسدی، لغت فرس، چاپ فتح اللّه مجتبایی و علی اشرف صادقی، تهران ۱۳۶۵ ش.
(۲) محمد بن محمد اوحدی بلیانی، عرفات العاشقین، نسخه عکسی کتابخانه ملک، ش ۵۳۲۴.
(۳) احمد بن قوص منوچهری، دیوان منوچهری دامغانی، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۴۷ ش، ص۷۴، ۲۵۲، ۲۸۷.
(۴) احمد بن عمر نظامی، کتاب چهار مقاله، چاپ محمد بن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۷/۱۹۰۹، چاپ افست تهران (بی تا).
(۵) رضاقلی بن محمد هادی هدایت، مجمع الفصحا، چاپ مظاهر مصفا، تهران ۱۳۳۶-۱۳۴۰ ش.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوالمثل بخاری»، شماره۶۲۰.
