اسد الغابه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کتابی مهم و مرجع در
علم رجال، بین قرن ۶ و ۷ هجری قمری، به زبان عربی. این اثر معتبر، مشتمل بر زندگینامه هفت هزار و پانصد یا هفت هزار و هفتصد و سه تن از اصحاب پیامبر اکرم (هر دو قول هست).
اُسد الغابه به ضم همزه و سکون سین و ضم دال خوانده می شود.
این کتاب در شرح احوال و شناخت
صحابه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم است .
نویسنده،
ابوالحسن علی بن ابوالکرم محمد معروف به "
ابن اثیر"، نویسنده بزرگ شافعی در حدیث و تاریخ و ادب.
نام اصلی کتاب «
اسدالغابه فی معرفة الصحابه» است.
مولف، محتویات کتابهای "
ابن منده اصفهانی" و "
ابونعیم اصفهانی" و "
ابن عبدالبر نمری قرطبی" و "
ابوموسی اصفهانی" را جمع کرده و اشتباهات آنها را تصحیح نموده و خودش مطالبی نیز، بر آن اضافه کرده است.
بنا بر نقل ۷۷۰۳ زندگینامه از یاران مرد و زن
پیامبر اسلام در این کتاب، ۱۰۲۲ زندگی نامه از زنان و ۶۶۸۱ زندگی نامه از مردان است.
این یاران بعضی به اسم، بعضی با
کنیه و بعضی هم با نام و هم با کنیه، یاد شده اند.
الف- مقدمه درباره.
۱- شیوه نگارش.
۲- منابع و اسناد.
۳- تعریف واژه
صحابی است.
سپس در ادامه، شرح زندگانی پیامبر اکرم و حوادث مهم دوران زندگی حضرت از قبیل معجزات، تاریخ وفات و عمر آن پیغمبر و غیره.
بنا بر نظر مولف مبنی براینکه شناخت مصحوب شناخت صاحب، باید مقدم شود لذا مطالبی در مقدمه راجع به پیامبر و وجوه زندگی ایشان، نوشته است.
ب- بخش های کتاب به ترتیب حروف الفبا به طور دقیق تنظیم و به اسم هر نفر، یک باب در هر بخش اختصاص دارد. در این ابواب، تا آنجا که گستره تحقیق اجازه داده، مولف تاریخ و محل تولد، پدر و مادر، خویشاوندی، سال
اسلام آوردن، میزان همراهی آن
صحابه با
پیغمبر اکرم، شرکت در حوادث، مسئولیت ها، انتساب به قبایل و غیره آن صحابی را بیان کرده است.
ج- غیر از زندگینامه
اصحاب، به تناسب حال اشخاص، حوادث مهم و مشهوری (
هجرت به
حبشه و
مدینه و
بیعت عقبه) البته اطلاعات داده شده، در مورد افراد، به یک میزان نیست، بستگی به مقدار آگاهی موجود، نسبت به آن صحابه و اشتهار او داشته، در نتیجه در مورد بعضی افراد، سخن بسیار گفته شده و نسبت به برخی فقط به این عنوان که راوی حدیثی بوده، یا مثلا حضورشان در حادثه ای، یادی از آنها شده است.
نکته: اسدلغابه، فقط کتاب روایی نیست، بلکه "ابن اثیر" در موارد زیادی تحلیل کرده و اگر تفاوت یا تعارضی بین
روایات بوده، آنرا نقد کرده و نظرش را با دلیل و برهان درباره صحت و یا اشتباه آن موضوع، بیان کرده است.
اسناد کتاب: غیر از چهار کتاب مشهور که در اول ذکر کردیم، مولف ۱۶ کتاب دیگر را که به طور عمده از آن استفاده کرده و نیز منابع دیگر که به آن استناد شده، در کتاب آورده است و بنا به گفته خودش، بین کتابهای قبلی همسازی کرده و تنها به گفته عده ای اکتفا نکرده است.
به دلیل اهمیت این کتاب مرجع، بارها در ممالک مختلف به چاپ رسیده است:
در
مصر، سال ۱۳۸۰ هـ ق در ۵ جلد
در
قاهره، سال ۱۳۸۴ هـ ق در ۵ جلد
در
بیروت، سال ۱۲۸۷ هـ ق در ۵ جلد
در
تهران، سال ۱۳۴۲ شمسی در ۵ جلد
بهترین چاپ این اثر با تحقیق و تعلیق محمدابراهیم البنا، محمداحمد عاشور و محمود عبدالوهاب فاید، در ۷ جلد، در بیروت چاپ و منتشر شده است (در دار احیاء التراث العربی).
در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:
۱- دائرة المعارف بزرگ اسلامی
۲- فرهنگ آثار ایرانی - اسلامی
۳- ریحانة الادب
دانشنامه طهور
