الاغذیة و الادویة عند مؤلفی الغرب الاسلامی (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«الاغذیة و الادویة عند مؤلفی الغرب الاسلامی» تالیف
محمد العربی الخطابی در حقیقت بیان تاریخ طب سنتی در سرزمین‌های غربی اسلامی است. مؤلف این کتاب را به منزله تتمه کتاب الطب و الاطباء فی الاندلس الاسلامیه است.
مطالب کتاب را می‌توان به دو بخش تقسیم نمود: بخشی پیرامون اغذیه و بخش دیگر پیرامون ادویه است. آنچه در بخش اغذیه آمده منتخبی است از این آثار:
۱. عمدة الطبیب فی معرفة النبات تالیف مؤلفی ناشناس.
۲. کتاب الاغذیة، تالیف ابومروان عبدالملک بن زهر ایادی اشبیلی (متوفی ۵۵۷ ق).
۳. کتاب القول فی اشخاص الاغذیة، تالیف ابو ولید محمد بن رشد (متوفی ۵۹۵ ق) جزئی از کتاب کلیات
ابن رشد است.
۴. کتاب الاغذیة، تالیف
محمد بن ابراهیم رندی از علمای قرن نهم هجری.
۵. جدول الاغذیة الدوائیة و التوابل والافاویة، که محمد العربی الخطابی این جدول را براساس منابع و مراجعه به تالیفات علمای
اندلس تدوین و تنظیم نموده است.
در بخشی که به مبحث ادویه پرداخته شده منتخبی از هفت اثر زیر نقل شده است:
۱.
التعریف لمن عجز عن التالیف، تالیف ابوالقاسم
خلف بن عباس زهراوی (متوفی بعد از سال ۴۰۴ ق).
۲. کتاب
المستعینی فی الادویة المفردة، تالیف
یونس بن اسحاق بن بکلارش از علمای قرن پنجم.
۳. کتاب الادویة المفردة، تالیف
امیة بن عبد العزیز بن ابی الصلت دانی (متوفی ۵۲۹ ق).
۴. کتاب
الادویة المفردة و قوانین الترکیب تالیف ابن رشد که جزء پنجم کتاب کلیات ابن رشد است.
۵.
مقالة فی الطب تالیف ابوعبدالله
محمد لخمی شقوری که از علمای قرن هشتم هجری بوده است.
۶.
اصناف الادویة المرکبة و منافعها که مؤلف خود از میان انبوهی از نگاشته‌های اندلیسان تحریر و تدوین نموده است.
۷. بخشی از کتاب
الاکتفاء فی طب الشفاء تالیف
محمد بن یحیی بن ابی طالب غرفی سبتی (متوفی ۷۶۸ ق). مؤلف در ابتدا مقدمه‌ای مفصل تحت عنون «المدخل» نگاشته و سپس منتخب این منابع را یکی پس از دیگری نقل نموده است.
این اثر مجموعه‌ای ارزشمند از منابع مهم در طب سنتی است که محمد العربی الخطابی با ذوق و سلیقه تمام آن را در کنار هم مرتب و منظم نموده است.
علاوه بر آن در ابتدای هر گزیده زندگی نامه مؤلف آن نگاشته است؛ از این رو در این اثر به بخشی از تاریخ
پزشکی اندلس اسلامی هم پرداخته شده است.
افزون بر این مؤلف در آخر بخش اغذیه جدولی تفصیلی پیرامون ادویه‌های غذایی همراه با طبائع و منافع آن تدوین و تنظیم نموده است. همچنین در آخر بخش ادویه، قرابادینی تحت عنوان منتخبات من الادویة المرکبة المستخلصة من کتب اندلسی تدوین و تنظیم نموده است که مطالب ارزنده و سودمندی در آن به چشم می‌خورد.
محمد العربی الخطابی در پایان این اثر، فرهنگ نامه مفصلی تدوین نموده و در آن مصطلحات طبی و لغاتی را که در کتب طبی به کار می‌رود تفسیر و شرح نموده است.
فهرست مفردات کتاب با ذکر اصطلاح فرنگی آن در انتهای اثر به ترتیب حروف الفبا آمده است. فهرست مطالب نیز پس از آن ذکر شده است.
در پاورقی‌های اندک کتاب برخی اختلاف نسخه‌ها و توضیحات مختصری برخی از الفاظ بیان شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
