• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امام زاده محمدباقر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


محمدباقر، امامزاده emām-zāde mohammad-bāqer ، امامزاده‌ای در آبادی رودک، واقع در دهستان رودبار قصران.


بنای این امامزاده در دامنۀ منطقه‌ای کوهستانی، در ۲۰کیلومتری فشم، در بالاترین نقطۀ آبادی رودک و در سینه‌کش باختری درۀ زیارت واقع شده است.
[۱] سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، ص۱۶۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[۲] پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۰، تهران، ۱۳۸۲ ش.


نسب امامزاده محمدباقر به امام موسى کاظم (ع) می‌رسد.
[۳] سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، ص۱۶۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.


در باب به شهادت رسیدن امامزاده محمدباقر گفته شده است که کدخدایان رودبار قصران که بیشتر آنان از مخالفان خاندان اهل بیت (ع) بودند، امامزاده محمدباقر را به شدت مجروح ساختند. او سپس با وجود جراحت‌های زیاد به آبادی رودک روانه شد. مخالفان پس از مدتی تعقیب و جست‌وجو، وی را در این آبادی یافتند و باردیگر او را مورد آزار قرار دادند. پس از آن، امامزاده محمدباقر آب طلب کرد، ولی آنان اجابت نکردند؛ او سپس عصای خود را به زمین زد و در آن مکان چشمۀ آب جوشانی جاری شد که امروزه به چشمه مراد شهرت دارد. اما دشمنان مانع از آب‌نوشیدنِ امامزاده محمدباقر شدند.
آن‌گاه امامزاده به درختی نظر افکند و به‌سبب کرامت‌های او، از آن درخت شیر خشت پدید آمد؛ امامزاده اندکی از آن نوشید و سپس به شهادت رسید. از آن پس مرقد امامزاده محمدباقر در این مکان بنا شد. این امامزاده همواره مورد توجه و احترام اهالی آبادی رودک بوده است.
[۴] کنز الانساب، ص۸۷-۸۸، بمبئی، ۱۳۰۲ ق.
[۵] مهندس، میرزامحمد، «جغرافیای درۀ رودبار قصران»، به‌کوشش حسین کریمان، میراث اسلامی ایران، به‌کوشش رسول جعفریان، ص۷۲، قم، ۱۳۷۵ ش / ۱۴۱۶ ق.

دیرینگی بنای اولیۀ این امامزاده با توجه به مجموعۀ شواهد و مدارک موجود، ازجمله شجره‌نامۀ امامزاده و سفال‌هایی که از سطح آبادی رودک به دست آمده، به سده‌های ۵ و ۶ ق / ۱۱-۱۲ م بازمی‌گردد.
[۶] پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۳، تهران، ۱۳۸۲ ش.


بنای بقعۀ امامزاده محمدباقر در دورۀ فتحعلی شاه قاجار، و با ترکیبی متفاوت و با وضعیت کنونی آن، بازسازی شد.
[۷] مهندس، میرزامحمد، «جغرافیای درۀ رودبار قصران»، به‌کوشش حسین کریمان، میراث اسلامی ایران، به‌کوشش رسول جعفریان، ص۷۱، قم، ۱۳۷۵ ش / ۱۴۱۶ ق.
[۸] پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۰، تهران، ۱۳۸۲ ش.

این بنا که بار دیگر در ۱۳۷۵ ش بازسازی و مرمت گردید، دارای مساحتی حدود ۱۵۰ مـ۲ است و در فضایی بـه وسعت ۵۰۰ مـ۲ واقع شده است.
[۹] سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، ص۱۶۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
[۱۰] طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، ص۱۱۷، تهران، ۱۳۸۷ ش.
بنای بقعۀ امامزاده محمدباقر مشتمل بر دو بخش بنای مقبرۀ اصلی و اتاق‌های جانبی است. بنای مقبرۀ اصلی شامل برج مقبره‌ای‌شکل است که از داخل هشت‌ضلعی نامنظم، و از خارج دایره‌ای نامنظم است و گنبد بیز دارد.
در بدنۀ خارجی و غربی مقبرۀ امامزاده سنگ بزرگی به ابعاد ۵ / ۳ × ۴ متر و به شکل نامنظم وجود دارد که گفته می‌شود در ۱۳۷۴ ش از کوهی در سمت غرب امامزاده سقوط کرده، در بدنۀ بنا فرو رفته، و ترکیب امامزاده را تغییر داده است.
بدنۀ داخلی بنای اصلی امامزاده تا ارتفاع دو متر با سنگ مرمر سفید، تزیین گردیده، و سطوح بالاتر با گچ اندود شده، و در داخل آن ضریح فلزی جدیدی نصب شده است. سنگ و ملاط گچ سنتی از مصالح اصلی به کار گرفته شده در این بنا به‌شمار می‌روند.
درضلع شمالی بنای مقبرۀ اصلی و در جهت شرقی ـ غربی، اتاق مستطیل‌شکلی احداث شده، و ورودی امامزاده در میانۀ ضلع شمالی آن تعبیه شده است. اتاق جبهۀ شرقی و جنوبی امامزاده، ضلع‌های شرقی و جنوبی امامزاده را به‌صورت نیم‌دایره‌ای در برگرفته است. بدنۀ این اتاق و اتاق شمالی امامزاده تا ارتفاع ۵ / ۱ متر با سنگ مرمر سفید تزیین گردیده، و سطوح بالاتر آن با گچ اندود شده است.
در سمت راست دری که از اتاق دایره‌ای‌شکل به داخل بقعۀ اصلی راه می‌یابد، کتیبه‌ای به ابعاد ۱۱۲ × ۳۹ سانتی‌متر از سنگ مرمر وجود دارد که در داخل دیوار نصب شده، و روی آن ۲۵ بیت در مدح و ثنای صاحب امامزاده به خط نستعلیق حک شده است. گفته می‌شود این کتیبه پس از نوشته شدن، در هنگام حمل به محل امامزاده شکسته، و در دورۀ فتحعلی‌شاه به همان صورت در بنای امامزاده نصب شده است.
در سمت چپ درِ ورودی به داخل امامزاده سنگ قبری وجود دارد که از نمونه‌های متداول در سده‌های ۱۰-۱۱ ق / ۱۶-۱۷ م است. بنای امامزاده محمدباقر در مهر ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
[۱۱] پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۴-۲۸۰، تهران، ۱۳۸۲ ش.


۱. ↑ سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، ص۱۶۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۲. ↑ پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۰، تهران، ۱۳۸۲ ش.
۳. ↑ سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، ص۱۶۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۴. ↑ کنز الانساب، ص۸۷-۸۸، بمبئی، ۱۳۰۲ ق.
۵. ↑ مهندس، میرزامحمد، «جغرافیای درۀ رودبار قصران»، به‌کوشش حسین کریمان، میراث اسلامی ایران، به‌کوشش رسول جعفریان، ص۷۲، قم، ۱۳۷۵ ش / ۱۴۱۶ ق.
۶. ↑ پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۳، تهران، ۱۳۸۲ ش.
۷. ↑ مهندس، میرزامحمد، «جغرافیای درۀ رودبار قصران»، به‌کوشش حسین کریمان، میراث اسلامی ایران، به‌کوشش رسول جعفریان، ص۷۱، قم، ۱۳۷۵ ش / ۱۴۱۶ ق.
۸. ↑ پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۰، تهران، ۱۳۸۲ ش.
۹. ↑ سروقدی، محمدجعفر، بقاع متبرکۀ استان تهران، ص۱۶۷، تهران، ۱۳۸۴ ش.
۱۰. ↑ طباطبایی، محمدهادی و دیگران، تهران ۱۰۰، ویژه‌نامۀ صدسالگی شهرداری تهران، ص۱۱۷، تهران، ۱۳۸۷ ش.
۱۱. ↑ پازوکی طرودی، ناصر، آثار تاریخی شمیران، ج۱، ص۲۸۴-۲۸۰، تهران، ۱۳۸۲ ش.


• موسوی‌زاده، حسن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دانشنامه تهران بزرگ، برگرفته از مقاله «امام زاده محمدباقر»، ص۱۴۹۵.    


رده‌های این صفحه : اماکن زیارتی تهران | اماکن مذهبی تهران | امامزاده های تهران
جعبه ابزار