امراض العین و معالجاتها (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«امراض العین و معالجاتها من کتابی المعالجات البقراطیة و فردوس الحکمة» برگرفته از دو کتاب «
المعالجات البقراطیة» تالیف ابوالحسن
احمد بن محمد طبری (ت بعد ۳۳۶ ق) و «
فردوس الحکمة» تالیف
علی بن سهل بن طبری (متوفی ۲۴۷ ق) از جمله منابع مهم در
طب سنتی است.
مجموع مباحث
چشم پزشکی این دو کتاب را دکتر محمد رواس قلعه چی و دکتر محمد ظافر وفایی تدوین و تنظیم نموده‌اند و در کتاب حاضر منتشر نموده‌اند.
از سال و انگیزه این تدوین مطلبی گزارش نشده است و در مقدمه هم چیزی دراین باره ذکر نشده است.
کتاب در دو بخش تدوین شده است: در بخش اول، کتاب المعالجات البقراطیة مشتمل بر بیست باب و سه الحاقی و در بخش دوم، کتاب فردوس الحکمة شامل شش باب ارائه شده است. محققین کتاب در تدوین و تنظیم این اثر ترتیب ابواب دو کتاب مذکور را رعایت نموده‌اند. البته در این میان حجم مباحث چشم پزشکی در کتب المعالجات البقراطیه بسیار مفصل‌تر از این مباحث در کتاب فردوس الحکمه است.
در کتاب المعالجات البقراطیه تشریح چشم امراض هر طبقه از چشم به صورت مجزا امراض پلک، ابرو و مژه و امراض عمومی چشم است؛ درحالی که در کتاب فردوس الحکمه بسیاری از این مباحث به صورت مختصر و گذرا مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
محققین در ابتدای کتاب مقدمه‌ای پیرامون زندگی ابوالحسن احمد بن محمد طبری نگاشته‌اند و کتاب المعالجات البقراطیه او را معرفی نموده‌اند. سپس متن مصحح بخش بیماری‌ها این کتاب را که بر اساس چند نسخه خطی تصحیح شده، آورده‌اند.
کتاب المعالجات البقراطیه یکی از مفصل‌ترین و مشهورترین نگاشته‌ها پیرامون معالجات بیماری‌ها است.
ابن ابی اصیبعه درباره این کتاب می‌گوید: «این کتاب از سودمندترین و ارزشمندترین کتاب‌ها است که مؤلف بیماری‌ها- و درمان آن‌ها را- استقصاء نموده است و کتاب را در مقالات کثیری به رشته تحریر درآورده است.»
در این اثر بیماری‌ها یک به یک گزارش می‌شود و پس از بیان علائم
بیماری، اسباب و علت آن، معالجه هر بیماری به صورت مجزا بیان می‌شود.
توجه به اقوال پزشکان در معرفی و علائم بیماری‌ها و همچنین مداوای آن باعث شده که کتاب المعالجات البقراطیه پس از تالیف مورد توجه دیگر پزشکان قرار گیرد و مطالب آن در نگاشته‌های دیگران نقل شود.
کتاب فردوس الحکمه نیز از مهم‌ترین منابع طب سنتی است به گونه‌ای که پس از تالیف مورد توجه اطبای بزرگی همچون رازی قرار گرفته است. البته پس از آن که محمد بن زکریای رازی کتاب
حاوی را به رشته تحریر درآورد و همچنین پس از نگاشته شدن کتاب
القانون فی الطب توسط
ابن سینا کتاب فردوس الحکمه مورد بی مهری قرار گرفت به گونه‌ای که مراجعه به آن کمتر شد و امروزه شاید کمتر کسی به این کتاب توجه داشته باشد.
محققین کتاب در پایان المعالجات البقراطیه بخشی احاقی تحت عنوان ادویه مفرده در کتاب المعالجات البقراطیه تدوین و تنظیم نموده‌اند.
پاورقی‌ها بیشتر به اختلاف نسخ اختصاص دارد و گاه نیز ذکر نکاتی مرتبط با متن است. فهرست مطالب هر دو بخش کتاب نیز در ابتدای همان بخش آمده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
