• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

باجدا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


باجَّدا، شهری قدیمی، کوچک و مستحکم در بین النهرین (عراق) می باشد.



نام آرامی آن بیگَدّا به معنی «خانه خوشبختی» است که از لحاظ ساختمان با نام عیْن گَدّا (= چشمه خوشبختی) واقع در ایالت رومی دمشق یا با «کَدّه» ای که در نقشه جغرافیایی پویتنگر در شام بوده قابل قیاس است
[۱] نولدکه، ج۲۹، ص۴۴۱.
این شهر در حدود نه فرسنگی جنوب حَرّان بین رأس الْعَیْن و رَقّه قرار داشت.
[۲] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۷۸، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
رود بَلیخ از ریزابه های فرات با فاصله اندکی از مشرق آن می‌گذشت و حِصن مَسْلَمة (قلعه مَسْلَته) که تا بلیخ ۵/۱ میل فاصله داشت در نزدیکی آن واقع بود.
[۳] گی لسترنج، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ج۱، ص۱۱۲، ترجمه محمود عرفان، تهران ۱۳۶۴ ش.
به نوشته اِصْطَخری گروهی از بنی امیّه در آن ساکن بودند و آب (زراعی) آن از باران
[۴] ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک الممالک، ج۱، ص۷۸، چاپ دخویه، چاپ افست لیدن ۱۹۶۷.
و آب مشروب آن از استخری بود با ضلع دویست ذراع و عمق بیست ذراع، آب آن استخر از بلیخ می‌آمد.
[۵] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۷۸، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
به نوشته بَلاذُری، عیاض بن غَنْم در سال ۱۸ هنگام خلافت عمر بن خطاب (۱۳ـ۲۳) در باجّدا ماند و پیشقراولان سپاه خود را برای تسخیر حرّان به آن و سپس به ر‌ها فرستاد.
[۶] احمد بن یحیی بلاذری، فتوح البلدان، ج۱، ص۱۷۳ـ۱۷۴، بیروت ۱۹۸۸.
در دوره امویان مَسْلَمَة بن عبدالملک بن مَرْوان بن حَکَم باجّدا را به اُسَیْد سُلَمی، از یاران خود، به اقطاع داد. او باجدا را ساخت و به دور آن دیوار کشید.
[۷] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۴۵۳، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
به نوشته یاقوت، در اوایل قرن هفتم باجَّدا ده بزرگی بود با باغهای بسیار که چشمه‌ای در میان آن قرار داشت که مردم از آب آن می‌نوشیدند و با بقیه آن کشتزار‌ها را آبیاری می‌کردند.
[۸] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۴۵۳، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.



(۱) ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک الممالک، چاپ دخویه، چاپ افست لیدن ۱۹۶۷.
(۲) احمد بن یحیی بلاذری، فتوح البلدان، بیروت ۱۹۸۸.
(۳) گی لسترنج، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمه محمود عرفان، تهران ۱۳۶۴ ش.
(۴) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.

 
۱. ↑ نولدکه، ج۲۹، ص۴۴۱.
۲. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۷۸، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۳. ↑ گی لسترنج، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ج۱، ص۱۱۲، ترجمه محمود عرفان، تهران ۱۳۶۴ ش.
۴. ↑ ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک الممالک، ج۱، ص۷۸، چاپ دخویه، چاپ افست لیدن ۱۹۶۷.
۵. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۷۸، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۶. ↑ احمد بن یحیی بلاذری، فتوح البلدان، ج۱، ص۱۷۳ـ۱۷۴، بیروت ۱۹۸۸.
۷. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۴۵۳، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۸. ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۴۵۳، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «باجدا»، شماره۷۶.    



جعبه ابزار