بادهوا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بادِهوا، در مالیه عثمانی، اصطلاحی عام برای درآمدهای نامستمر و اتفاقی از محل
جرایم و عوارض و حق الثبت‌ها و سایر منابع غیر معمول درآمد، به کار می‌رفت.
این اصطلاح در
قانون‌های
قرن نهم نیامده است، ولی در
قانون نامه گلیپولی سال ۹۲۵ از
جرایم و
مالیات عروسی و عوارضِ دستگیری
بردگان فراری و انواع دیگر بادهوا یاد شده است.
اصطلاحاتی از این نوع در
قانون نامه‌های
آنکارا، آیدین، و مَلَطْیه و کولی‌های روم ایلی نیز آمده است. در دو
قانون نامه اخیر، بادهوا ضمیمه رسوم عرفیه است. در قرون دهم تا دوازدهم این اصطلاح را در کلیه کتب
قانون و دفاتر و سراسر قلمرو عثمانی می‌توان یافت.
در تیمار‌های رایگان (سربست تیمار)، بادهوا متعلق به تیماردار بود. در انواع دیگر تیمار، بادهوا میان تیماردار و خاص تقسیم می‌شد یا، در بیش‌تر موارد، تمامی آن به خاص تعلق می‌یافت که در این صورت یا به عنوان خاصِ شاهی نگهداری می‌شد یا به مثابه خاص به
حاکم اعطا می‌شد.
این اصطلاح ممکن است، چنانکه اینالجق می‌گوید، با کلمه بیزانسی «اریکون»، که خود بسیار بحث انگیز بوده است، نسبت داشته باشد.
(۱) «
قانون نامه آلِ عثمان»، در تاریخ عثمانی انجمنی مجموعه سی، ضمیمه، استانبول ۱۳۲۹، ص ۳۸ـ۳۹.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بادهوا»، شماره۱۲۳.
