تناقض
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مقصود ناسازگارى مدلول دو
دلیل به صورت
سلب و
ایجاب است
تناقض ، در
منطق از اقسام تقابل و به معناى
تقابل "
سلب و ایجاب " و یا "
وجود و
عدم " است . گفته شده: نقیض هر چیزى ، رفع آن است ؛
براى مثال ،در باب مفردات ، نقیض انسان، لا انسان است .
در باب قضایا نیز هر گاه دو قضیه از نظر
موضوع و
محمول متحد ولى از نظر
کم (کلیت و جزئیت ) و کیف (
سلب و ایجاب ) مختلف باشند و در
صدق و
کذب قابل اجتماع و یا ارتفاع نباشند ، آن دو را متناقض مى گویند. براى مثال ، نقیض قضیه موجبه کلیه ـ هر انسانى متفکر است ـ ،
سالبه جزئیه ـ بعضى از انسان ها متفکر نیستند _ مى باشد.
در
علم اصول در موارد زیادى از تناقض بحث شده است ، همانند تنافى و
تعارض ادله، زیرا تنافى میان دو دلیل یا به صورت تناقض است یا به صورت
تضاد . در جایى که مدلول دو دلیل، دو
حکم متناقض باشد، تنافى به صورت تناقض است ، مانند این که مدلول یک دلیل ،
وجوب نماز جمعه و مدلول دلیل دیگر،
عدم وجوب آن باشد ، زیرا بین وجوب و عدم وجوب ، رابطه تناقض بر قرار است .
مکارم شیرازی ، ناصر ، انوارالاصول ، ج ۳ ، ص ۵۰۰
فاضل لنکرانی ، محمد ، ایضاح الکفایة ، ج ۶ ، ص ۱۲۸
عزیز برزنجی ، عبداللطیف عبدالله ، التعارض و الترجیح بین الادلة الشرعیة ، ج ۱ ، ص ۳۶
مشکینی ، علی ، اصطلاحات الاصول ، ص ۱۱۳
مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی
