تکیه باندرمه‌لی‌زاده
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
باندرمه لی زاده،تکیة
صوفیان طریقت جلوتی متعلق به قرن دوازدهم در اُسکداراستانبول، معروف به آستانة هاشمی که امروز از آن جز چند دیوار فروریخته نمانده است.
در منابع گوناگون با نام‌های باندرمه لی، باندرمه لی شیخ
یوسف افندی، سیدهاشم بابا و عنادیه نیز آمده است.
این تکیه را وزیر اعظم
حکیم اوغلی علی پاشا در ۱۱۴۵ به نام
یوسف نظام الدّین افندی (متوفی ۱۱۱۶) از مشایخ جلوتیّه، در محلی که سابقاً خانة آن شیخ بوده، بنا کرده است. طبقة دوم تالار سماع (توحیدخانه) با داشتن
منبر به صورت
مسجد به کار می‌رفت.
مخارج این بنا، از محل اوقاف مجموعه‌ای در
داوودپاشا تأمین می‌شده است.
کامل احمدپاشا براین بنا
مقبره‌ای افزود تا شیخ و اخلافش در آن‌جا مدفون شوند.
در ۱۱۶۹ وزیراعظم،
شهلاگُز احمدپاشا، آن را تجدید عمارت کرد.
این تکیه که گویا در سدة گذشته (سیزدهم) نیز بارها مرمت شده، در ۱۳۰۴ ش به سبب خرابی تعطیل شده و از آن پس، بسرعت روی به ویرانی نهاده و قسمت اعظم بقایای آن نیز در ۱۳۲۱ ش /۱۹۴۲ سوخته است. امروزه جز چند دیوار مخروبه و
قبر متروک، از آن چیزی بر جای نمانده است.
از مشایخ نامدار این تکیه می‌توان از
مصطفی هاشم افندی (متوفی ۱۱۹۷) معروف به هاشم مصطفی بابا و هاشم باباـ فرزند دوم
شیخ یوسف ـ و
شیخ محمد غالب افندی نام برد. بعدها مشایخی که از سلالة این شخص بودند، بر مسندِ تکیة باندرمه لی زاده جای گرفتند.
ویژگی‌های معماری این تکیه آنچنان روشن نیست، تنها می‌دانیم که اتاقهای اندرونی و بیرونی داشته و مسجد وتالار سماع آن را، که قسمت اعظمش از چوب بوده، وسیعتر کرده بودند.
در عکس‌هایی از آن‌که در ۱۳۲۰ ش /۱۹۴۱ تهیه شده، مقبره اش دیوارهای
سنگی و سقف
چوبی سفال پوش به
سبک ترکی دارد که قسمتی از دیوارها و همچنین سقف آن فروریخته و با ستون‌های چوبی سر پا نگه داشته شده است. ردیف پنجره های مشرف به خیابان نیز با طاقهای دسته زنبیلی (پانیذ) آراسته شده است.
در قسمت شمالی مقبره، صندوقة چوبی هاشم بابا در نرده‌های آهنی قرار گرفته که پس از ویران شدن تکیه، به قسمت جنوبی
صحن انتقال یافته است صندوقه‌های دیگر، از آنِ مشایخ بعدی و عده ای از افراد خاندان اند.
(۱) آستانه تکّه لری، استانبول ۱۲۵۶، ص ۳.
(۲) حسین ایوانسرایی، حدیقة الجوامع، استانبول ۱۲۸۱، ج ۲، ص ۲۱۰ـ۲۱۳.
(۳) احمد منیب باندرمه لی زاده، مجموعه تکایا، استانبول ۱۳۰۷، ص ۳.
(۴) احمد منیب باندرمه لی زاده، مرآت الطرق، استانبول ۱۳۰۶، ص ۴۳ـ۴۷.
(۵) حاجی اسماعیل بیگ زاده عثمان بیگ، مجموعه جوامع، استانبول ۱۳۰۴، ج ۲، ص ۶۰ـ۶۱.
(۶) محمد ثریا، سجل عثمانی، استانبول ۱۳۰۸ـ۱۳۱۵، ج ۴، ص ۶۶۴.
(۷) محمد رائف، مرآت استانبول، استانبول ۱۳۱۴، ص ۱۱۲ـ۱۱۳.
(۸) محمد سامی، اثمار اسرار، استانبول ۱۳۱۶، ص ۴۰.
(۹) بروسه لی محمد طاهربک، عثمانلی مؤلفلری، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲، ج ۱، ص ۶۲ـ۶۳، ۱۸۹ـ۱۹۰.
(۱۰) فندقلیلی عصمت
افندی، تکملة الشقائق، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول ۱۹۸۹، ص ۴۷۷، ۴۸۴ـ۴۸۵، ۵۱۶.
(۱۱) حسین وصاف، سفینه، ج ۳، ص ۶۵.
(۱۲) Ismail Hakki Uskudari Behceti , Merakid-i Mu ـ tebere-I Uskudar , Istanbul ۱۹۷۶, ۳۸;.
(۱۳) B Cecener, Uskudar Mezarli klari , Turbeleri ve Hazireleri", TTOK Belleteni , XLIX/۳۲۸ (۱۹۷۵) , ۱۸f;.
(۱۴) Sadeddin Nuzhet Ergun, Antoloji , Istanbul ۱۹۴۲-۱۹۴۳، ii, ۴۰۹, ۴۷۹, ۴۹۰;.
(۱۵) Istanbul Ansiklopedisi , Istanbul ۱۹۴۶-۱۹۴۹, sv "Band â rmal â Tekkesi ve Camii";.
(۱۶) I brahim Hakk â Konyali, Uskudar Tarihi , Istanbul ۱۹۷۶-۱۹۷۷, I، ۶۱، ۱۶۸-۱۶۹، ۴۱۹;.
(۱۷) Tahsin Oz, I stanbul Camileri, Ankara ۱۹۶۵, ii, ۱۰;.
(۱۸) H Kamil Yilmaz, Aziz Mahmad Hudayi ve Celvetiyye Tarikati , Istanbul ۱۹۸۲, ۲۴۲-۲۴۵، ۲۷۷;.
(۱۹) Zakir Sukru, Mecmua-i Tekaya, Tay sí , Freiburg ۱۹۸۰, ۲۱
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تکیه باندرمه‌لی‌زاده»، شماره۳۷۲.
