جار (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جار (به فتح جیم)، یکی از مفردات به کار رفته در
قرآن کریم به معنای همسایه است.
جار به معنی همسایه است.
(وَ الْیَتامی وَ الْمَساکِینِ وَ الْجارِ ذِی الْقُرْبی) (و
یتیمان و
مستمندان، و همسايه نزديك.)
به اعتبار معنی آن، کسی که نزدیک است جار خوانده شده مثل:
(ثُمَّ لا یُجاوِرُونَکَ فِیها اِلَّا قَلِیلًا) «در آنجا جز اندکی همسایه تو نباشند.»
(قِطَعٌ مُتَجاوِراتٌ) «قطعه‌های نزدیک هم.»
(وَ اِنْ اَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجارَکَ فَاَجِرْهُ...) «اگر کسی از
مشرکان از تو
امان خواست به او امان بده.»
اجاره و استجاره از جار است که در معنای امان و زینهار به کار رفته گوئی همسایه در امان همسایه است.
راغب گوید: چون حق همسایه عقلا و شرعا بزرگ است لذا به هر کسی که حق او بزرگ است و یا حق دیگری را بزرگ می‌داند جار گفته‌اند،
مثل
(لا غالِبَ لَکُمُ الْیَوْمَ... وَ اِنِّی جارٌ لَکُمْ) (امروز هيچ كس از مردم بر شما پيروز نمى‌گردد؛ و من، در كنار شما و پناه‌دهنده شما هستم)
یعنی «من امان شمایم و حقّتان را بزرگ می‌دانم و از این حساب است آیه:
(... وَ هُوَ یُجِیرُ وَ لا یُجارُ عَلَیْهِ) «او امان می‌دهد و امان داده نمی‌شود.»
(وَ عَلَی اللَّهِ قَصْدُ السَّبِیلِ وَ مِنْها جائِرٌ وَ لَوْ شاءَ لَهَداکُمْ اَجْمَعِینَ) (و بر خداست كه راه راست را به بندگان نشان دهد؛ امّا بعضى از راه‌ها بی‌راهه است. و اگر
خدا مى‌خواست، همه شما را به اجبار هدايت مى‌كرد...)
جائر را منحرف از حق معنی کرده‌اند. در
اقرب الموارد هست «جَارَ یجور: مَالَ عَنِ الْقَصْدِ» جور به معنی ظلم و انحراف از این مادّه است،
معنی آیه آن است:
هدایت بر راه راست بر عهده خداست. بعضی از راه‌ها منحرف است اگر می‌خواست همه شما را هدایت می‌کرد.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "جار"، ج۲، ص۸۸-۸۹.
