جامعه ولایی (فقه سیاسی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جامعه ولایی به معنای جامعه‌ای است که در آن آزادی‌های فردی به حداقل می‌رسد و تمام رفتارها و کنش‌ها
ولایت فقیه متمرکز و تابع اوامر اوست، به طوری که افراد تنها در چارچوب
مشروعیت ولی امر عمل کنند.
این وضعیت نه از طریق اجبار، بلکه به دلیل سطح بالای دینداری مردم است که خودآگاهانه آزادیاشان را محدود می‌کنند.
این تجربه در دوران
غیبت امام (علیه‌السّلام) می‌تواند مقدمه‌ای برای پذیرش
جامعه ولایی در زمان حضور ایشان باشد.
بر اساس اندیشه سیاسی ولایت مطلقه فقیه مرز میان حقوق خصوصی و عمومی قراردادی است و هر جامعه می‌تواند با حاکمیت مردم این مرزها را تغییر دهد.
منظور از
جامعه ولایی در برابر جامعه مدنی آن است که حدود آزادی‌های فردی به صفر برسد و تعیین همه کنش‌ها و اعمال فردی و اجتماعی در حوزه ولایت فقیه متمرکز شود؛ به طوری که افراد در این جامعه جز در شعاع مشروعیت و اوامر ولایت هیچ‌گونه عمل و رفتاری را از خود نشان ندهند و همه تابع فرامین ولایت در همه امور ریز و درشت باشند و جز با اجازه مقام ولایت حتی نفسی نکشند و از فرط خستگی کار، لحظه‌ای نیاسایند.
تصور
جامعه ولایی به این معنا چنان نیست که از طریق اجبار و نفی آزادی‌های فردی و اجتماعی بر مردم تحمیل شود بلکه روی دیگر مسئله آن است که مردم در
جامعه ولایی به آن درجه از دینداری برسند که حتی مباحات را نیز با اجازه ولی امر مرتکب شوند و خود، آگاهانه، آزادی‌ها را از خود سلب کنند.
تجربه چنین جامعه‌ای که ما از آن به ولایی بودن تعبیر می‌کنیم حتی به قیمت از دست دادن همه آزادی‌ها، می‌تواند ارزشمند باشد. زیرا بنابر نظری عرفانی و نه چندان سیاسی، جامعه‌ای که
امام معصوم (علیه‌السّلام) بر آن رهبری می‌کند، از همین مقوله محسوب می‌شود.
آزمون
جامعه ولایی در زمان غیبت امام (علیه‌السّلام) می‌تواند تجربه سودمندی در پذیرفتن جامعه ولایی واقعی در زمان حضور امام (علیه‌السّلام) تلقی شود.
در تفسیر
جامعه ولایی بر اساس اندیشه سیاسی ولایت مطلقه فقیه، می‌توان گفت که مرزبندی بین حقوق خصوصی و قلمروی حقوق عمومی یک امر قراردادی است و هر جامعه‌ای می‌تواند با اعمال حاکمیت مردم این مرز را به سود توسعه هرکدام از این دو قلمرو تغییر دهد.
• عمید زنجانی، عباس‌علی، جامعه ولایی، ج۱، ص۵۷۹.
