• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جلب (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: جلب (ابهام‌زدایی).

جَلْب (به فتح جیم و سکون لام) یا جَلَبَة (به فتح جیم و لام)، یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای صیحه، راندن یا سوق دادن است. جلابیب جمع جلباب نیز از ماده جلب، به معنی ملحفه و لباس بالائی و چادر مانند می‌باشد. از این ماده در قرآن فقط همین دو صیغه آمده است.



جَلْب (به فتح جیم و سکون لام) یا جَلَبَة (به فتح جیم و لام) به معنای صیحه است. اِجْلَاب‌: راندن با صیحه. راغب جلب را راندن و اجلاب را صیحه زدن با قهر گفته است‌.


(وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِکَ وَ اَجْلِبْ‌ عَلَیْهِمْ بِخَیْلِکَ وَ رَجِلِکَ وَ شارِکْهُمْ فِی الْاَمْوالِ وَ الْاَوْلادِ...)
استفزاز: بلند کردن به سرعت و به کاری وادار کردن به آسانی. رجل: به فتح اوّل و کسر دوّم جمع راجل یعنی پیادگان. خیل: اسبان و مجازا به سوارها اطلاق می‌شود. آیه درباره اعطاء قدرت به شیطان از جانب خداست درباره اضلال مردم. یعنی هر که از آنان را می‌توانی با صدا و دعوتت به گناه بر خیزان و با سواران و پیادگانت بر آنها صیحه بزن (برای سوق به گناه) و در اموال و اولاد با آنها شریک شو. گویا بعضی از یاران و اعوان شیطان در وسوسه خیلی سریع‌اند و بعضی کمتر از آنها. لذا اوّلی‌ها به سواران و دوّمی‌ها به پیادگان تشبیه شده‌اند رجوع شود به «شیطان».


یا اَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِاَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ‌ جَلَابِیبِهِنَ‌... جلابیب جمع جلباب و در معنی آن اختلاف هست. راغب آن را پیراهن و روسری گفته (قمیص و خمار)، مجمع البیان در لغت فرموده: روسری زن که وقت خروج از منزل سر و صورتش را با آن می‌پوشاند. ، صحاح آنرا ملحفه (چادر مانند) گفته است. ابن اثیر در نهایه آن را چادر و رداء معنی کرده و می‌گوید: گفته شده مانند چارقد و مانند ملحفه است. در قاموس هست که آن پیراهن و لباس گشاد کوچکتر از ملحفه یا چیزی است مثل ملحفه که زن لباس‌های خود را به آن می‌پوشاند یا آن ملحفه است.
در نهج البلاغه خطبه۴ آمده: ««سَتَرَنِی عَنْکُمْ‌ جِلْبَابُ‌ الدِّینِ»؛ جلباب دین مرا از شما مستور کرد.» و ایضا در حکمت۱۱۲ آمده: ««مَنْ اَحَبَّنَا اَهْلَ الْبَیْتِ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً»؛ هر که ما اهل بیت را دوست دارد برای فقر لباسی آماده کند.» و ایضا به بعضی از عمّالش در نامه۱۹ می‌نویسد: ««فَالْبَسْ لَهُمْ‌ جِلْبَاباً مِنَ اللِّینِ»؛ به جهت مردم لباسی از نرمی بپوش.»
با این قرائن و آنچه از نهایه و صحاح و قاموس نقل شد می‌شود گفت: جلباب ملحفه و لباس بالائی و چادر مانند است نه فقط روسری و خمار معنی آیه این است: «‌ای پیغمبر به همسرانت و دخترانت و زنان مؤمنان بگو لباس‌های چادر مانند خود را به خود نزدیک کنند و خود را با آن جمع و جور کنند و جلباب را طوری از خود دور نگاه ندارند و بدن خود را از آن بیرون نکنند که پوشیدن آن مانند نپوشیدن باشد.» از ماده جلب فقط دو صیغه فوق در قرآن هست.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۴۰.    
۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۲۶۸.    
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۹۸.    
۴. اسراء/سوره۱۷، آیه۶۴.    
۵. احزاب/سوره۳۳، آیه۵۹.    
۶. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۹۹.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۸، ص۱۸۱.    
۸. جوهری، ابونصر، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، ج۱، ص۱۰۱.    
۹. ابن اثیر، مجدالدین، النهایه فی غریب الحدیث والاثر، ج۱، ص۲۸۳.    
۱۰. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۴۷.    
۱۱. سید رضی، نهج البلاغه، خطبه۴، ص۵۱.    
۱۲. سید رضی، نهج البلاغه، حکمت۱۱۲، ص۴۸۸.    
۱۳. سید رضی، نهج البلاغه، نامه۱۹، ص۳۷۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "جلب"، ج۲، ص۴۰-۴۲.    






جعبه ابزار