حبس صاحب چارپای از بین برنده کشت و زرع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حبس صاحب چارپای از بین برنده کشت و زرع از مباحث فقهی و حقوقی مربوط به
حقوق زندانی و درباره حکم زندانی کردن کسی است که چارپای او کشت و زرع دیگری را از بین برده باشد.
اگر چارپا، زراعتی را تباه کند بدون تردید واجب است صاحب آن، بهای خرابی را بدهد و اگر در ادای آن تاخیر کرد
حبس می‌شود، نه از آن جهت که چارپایش زراعت را تباه ساخته است، بلکه چون از پرداخت حق سرباز می‌زند در این مورد روایتی از
حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) رسیده است. ولی برخی از منتسبین به
اسلام خلاف این را قائلند.
انّه قضی فیمن قتل دابّة عبثا، او قطع شجرا، او افسد زرعا، او هدم بیتا، او غور بئرا او نهرا، ان یغرم قیمة ما استهلک و افسد، و یضرب جلدات نکالا، و ان اخطا و لم یتعمّد ذلک فعلیه الغرم و لا حبس علیه و لا ادب، و ما اصاب من بهیمة فعلیه ما نقص من ثمنها؛
علی (علیه‌السلام) دربارۀ کسی که بدون هدف حیوانی را بکشد یا درختی را ببرد یا زراعتی را تباه کند یا خانه‌ای را ویران سازد یا چاه یا جویی را پر کند چنین قضاوت کرد که باید
غرامت آنچه را از بین برده بپردازد و چند تازیانه برای
عبرت، به او زده می‌شود و اگر تعمّدی نداشته است فقط غرامت می‌پردازد و حبس و تادیب بر او نیست و به حیوان هر نقصی رسیده، باید کمبود قیمتش را جبران کند.
۱. کندی: از ابو عبداللّه به ابن عشیره: دستور می‌دهی به سرپرست کاروان شتران، که اگر کسی حیوانی را آورد و ادّعا کرد خرابکاری کرده، شخصی را با او می‌فرستی تا کنار زراعت و مال او رود اگر در آن خرابی دید صاحب حیوان را به نفع متضرّر
[برای جبران خسارت
] حبس می‌کند و از آنان
بینه نمی‌خواهد.
۲. همو: از محمد بن محبوب: هرگاه در زراعت اثر خوردن دید و صاحب زراعت گفت: حیوان فلانی کشت مرا خورده است. صاحب حیوان را حبس می‌کند تا
اقرار کند که حیوان او از آن زراعت خورده است یا صاحب کشت از او درگذرد یا اینکه حاکم، حبس او را کافی بداند.
۳. همو: کسانی که معروفند به اینکه زیاد خرابکاری می‌کنند و حیواناتشان را رها می‌سازند از سه روز تا ده روز حبس می‌شوند و کسانی که معروف نیستند و لغزشی از آنان سرزده یک یا دو روز حبس می‌شوند.
۴. همو: مساله: در صورتی که حیوانی خرابکاری کرده باشد مسئول آن حبس می‌شود و به حیوان آزاری نمی‌رسد و گاهی زن در خانه‌اش حبس و به او در وقت غذا و نماز رسیدگی می‌شود و گاهی قیم
یتیم یا
غلام او به جهت خرابکاری حیوان او به حبس می‌افتد و اگر غلام عاقل و به
بلوغ رسیده باشد در
مسجد یا جای دیگر غیر از حبس نگاه‌داری می‌شود یا ولیّ او را می‌گیرند و به او می‌گویند: یا حیوانت را می‌بندی یا حبست می‌کنیم.
ملاحظه کردید در اینجا حبس در کار نیست؛ زیرا کسی مرتکب جرمی نشده است که کیفر حبس داشته باشد. آری، ممکن است مقصود خرابکاری عمدی باشد وگرنه چگونه صاحب حیوان بدون اینکه بینه‌ای در کار باشد که حیوان او زراعت کسی را خراب کرده است، حبس شود؟ یا چگونه حبس می‌شود تا اینکه به خرابکاری اقرار کند؟ اقراری که ناشی از
زندان و تهدید است، چه ارزشی دارد؟
• طبسی، نجم‌الدین، حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص۵۰۶-۵۰۹.
