حجب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حُجُب (به ضم حاء) یا
احتجاب یکی از مفردات
نهج البلاغه به معنای پوشاندن، مستور کردن و مانع از داخل شدن، که
حضرت علی (علیه‌السلام) نسبت به
عظمت پروردگار و حمد و
ستایش او و شناخت
خدای تعالی از این واژه استفاده نموده است.
حُجُب (به ضم حاء) یا احتجاب به معنای پوشاندن، مستور کردن و مانع از داخل شدن، آمده است. حجب و حجاب مصدر است. چنان‌که گفته می‌شود: «حجب حجبا و حجابا: ستره و منعه من الدخول.»
واژه «حجاب» به معنای پرده آید و هر چیزی که با آن چیزی را بپوشانند حجاب است.
واژه «احتجاب» به معنای پوشاندن خود، آمده است.
واژه «حاجب» به معنای دربان، آمده است که امیر را از دیگران می‌پوشاند و مانع از ورود به حریم او می‌شود.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص عظمت پروردگار و حمد و ستایش او می‌فرماید: «اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ عَلَی مَا تَاْخُذُ وَ تُعْطِی، ... حَمْداً لَا یُحْجَبُ عَنْکَ وَ لَا یُقْصَرُ دُونَکَ؛
خداوندا سپاس و ستایش مخصوص توست، در برابر آن چه می‌گیری و آن چه عطا می‌کنی ... حمدی که از تو محجوب و پوشیده نماند و در پیشگاه تو کاستی نداشته باشد.»
امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر می‌فرماید: اگر می‌دیدید آنچه را که مردگان دیده‌اند ناله می‌کردید و می‌ترسیدید و به حرف حق گوش می‌دادید و اطاعت می‌کردید. «وَ لَکِنْ مَحْجُوبٌ عَنْکُمْ مَا قَدْ عَایَنُوا وَ قَرِیبٌ مَا یُطْرَحُ الْحِجَابُ؛
امّا از شما پوشیده است آنچه آن‌ها دیده‌اند، و نزدیک است که حجاب از شما برداشته شود و ببینید.»
آن حضرت در خصوص شناخت خدا می‌فرماید: «هُمُ الَّذِینَ اَغْنَاهُمْ عَنِ اقْتِحَامِ السُّدَدِ الْمَضْرُوبَهِ دُونَ الْغُیُوبِ الْاِقْرَارُ بِجُمْلَهِ مَا جَهِلُوا تَفْسِیرَهُ مِنَ الْغَیْبِ الْمَحْجُوبِ؛
چیزهایی که از بشر مخفی نگاه داشته شده است.»
امام (علیه‌السلام) در
نامه‌ای خطاب به
مالک اشتر در مورد اطلاع از امور مردم می‌نویسد: «وَاَمَّا بَعْدُ، فَلاَ تُطَوِّلَنَّ احْتِجَابَکَ عَنْ رَعِیَّتِکَ، فَاِنَّ احْتِجَابَ الْوُلاَةِ عَنِ الرَّعِیَّةِ شُعْبَةٌ مِنَ الضِّیقِ، وَقِلَّةُ عِلْم بِالاْمُورِ؛
و اما بعد (از این دستور) هیچ گاه خود را در زمانی طولانی از رعایا پنهان مدار، زیرا پنهان ماندن زمامداران از چشم رعایا موجب نوعی کم اطلاعی نسبت به امور (مردم و کشور) می‌شود.»
این واژه ۲۶ بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حجب و احتجاب»، ص۲۵۰.
