• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حدیث موقوف

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حديث موقوف، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیث نقل‌ شده از اصحاب بدون اتصال به معصوم (علیه‌السّلام) اطلاق می‌شود..


حدیث موقوف از اقسام حدیث ضعیف است که خود اقسامی دارد:
۱- موقوف مطلق: و آن حدیثی است که مشتمل بر قول، فعل و تقریر مصاحب معصوم (علیه‌السّلام) باشد اعم از این که سلسله سند آن متصل به مصاحب باشد یا نباشد.
۲- موقوف مقید: و آن حدیثی است که متضمن روایت غیر مصاحب معصوم و متوقف بر آن باشد مانند: وقفه فلان علی فلان.
۳- موقوف غیر موصول: حدیثی است که سند آن مشتمل بر ارسال و اعضال باشد و راوی آن مصاحب معصوم (علیه‌السّلام) باشد.

اکثر‌ اندیشمندان علوم حدیث، موقوف را حتی در صورتی که سند آن صحیح باشد حجت نمی‌دانند زیرا مرجع آن به حجیت قول مصاحب معصوم (علیه‌السّلام) است و قول وی نیز حجت نیست.
ولی برخی دیگر بر این باورند که اگر سند حدیث موقوف صحیح باشد حجت است چون مفید ظن است و موجب عمل می‌باشد.
گروهی نیز بین موقوفات ابن ابی عمیر و دیگران تفاوت قائل شده و فقط موقوفات ابن ابی عمیر را حجت می‌دانند.
برخی از عامه بین احادیث موقوف عبدالله بن مسعود احادیث موقوف کعب الاحبار و ابن سلام و عمرو بن عاص تفاوت قائل شده و فقط احادیث عبدالله بن مسعود را حجت دانسته‌اند.
برخی بر این باورند که موقوف یک نوع از حدیث محسوب نمی‌شود زیرا قول مصاحب معصوم بوده و فاقد اعتبار می‌باشد.
ولی برخی از عامه که قائل به حجیت قول مصاحب معصوم هستند روایت موقوف را یک نوع حدیث محسوب کرده‌اند.

در حقيقت چنين روايتى حديث نيست، بلكه گفته راوی است، مگر آنكه قراينى وجود داشته باشد كه به طور عادت موجب اطمينان به صدور آن از معصوم(عليه‌السّلام) گردد، مانند موقوفه اذینه كه در موضوع ارث زوجه داراى فرزند وارد شده است.
[۱] کلینی، محمد بن یعقوب، الكافى، ج۷، ص۹۶.
و فقها بدان تمسك جسته‌اند.

مترادفات این اصطلاح عبارتند از:
احادیث موقوف، موقوف، روایت موقوف، روایات موقوف، خبر موقوف.
[۲] سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۰۱.    
[۳] شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۳۲-۱۳۴.    
[۴] میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۱۸۰.    
[۵] موسوی زنجانی، ابوطالب محمد، الکفایه فی علم الدرایه، ص۲۱.
[۶] سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۱، ص۲۰۲.    
[۷] مدیرشانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، ص۴۶.
[۸] مدیرشانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، ص۷۹.
[۹] علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۷.
[۱۰] بروجردی، سیدعلی، طرائف المقال، ج۲، ص۲۵۲.    
[۱۱] مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۶۰.
[۱۲] مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۱۶.
[۱۳] مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۵۴.
[۱۴] نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۵۶.
[۱۵] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۱۳۷.    
[۱۶] سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۱۷.    
[۱۷] قاسمی، محمد، قواعد التحدیث، ص۱۳۰.    
[۱۸] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۲۸.
[۱۹] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۳۹.
[۲۰] مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۴۰.
[۲۱] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۱۹.    
[۲۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۳۱.
[۲۳] مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۱.    
[۲۴] صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۱۸۴.    
[۲۵] صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۱۹۸.    
[۲۶] عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۰۴.    


۱. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الكافى، ج۷، ص۹۶.
۲. ↑ سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، ص۱۰۱.    
۳. ↑ شهید ثانی، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایه، ص۱۳۲-۱۳۴.    
۴. ↑ میرداماد، سیدمحمدباقر، الرواشح السماویة فی شرح الاحادیث الامامیه، ص۱۸۰.    
۵. ↑ موسوی زنجانی، ابوطالب محمد، الکفایه فی علم الدرایه، ص۲۱.
۶. ↑ سیوطی، عبدالرحمن، تدریب الراوی، ج۱، ص۲۰۲.    
۷. ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، ص۴۶.
۸. ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، ص۷۹.
۹. ↑ علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۷.
۱۰. ↑ بروجردی، سیدعلی، طرائف المقال، ج۲، ص۲۵۲.    
۱۱. ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۶۰.
۱۲. ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۱۶.
۱۳. ↑ مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۵۴.
۱۴. ↑ نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۵۶.
۱۵. ↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۱۳۷.    
۱۶. ↑ سخاوی، محمد بن عبدالرحمن، فتح المغیث، ج۱، ص۱۷.    
۱۷. ↑ قاسمی، محمد، قواعد التحدیث، ص۱۳۰.    
۱۸. ↑ مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۲۸.
۱۹. ↑ مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۳۹.
۲۰. ↑ مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۳۴۰.
۲۱. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۱۹.    
۲۲. ↑ حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۳۱.
۲۳. ↑ مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، ج۱، ص۳۱۹-۳۲۱.    
۲۴. ↑ صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۱۸۴.    
۲۵. ↑ صدر، سیدحسن، نهایة الدرایه، ص۱۹۸.    
۲۶. ↑ عاملی، حسین بن عبدالصمد، وصول الاخیار الی اصول الاخبار، ص۱۰۴.    


پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث موقوف»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۴.    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، ج‌۳، ص ۲۷۷    



جعبه ابزار