• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حزم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حَزْم (به فتح حاء و سکون زاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای احتیاط است که حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ی نتیجه کوتاهی و ثمره دوراندیشی و تفکر و دوراندیشی، راه پیروزی از این واژه استفاده نموده است.



حَزْم به معنای احتیاط است. چنان‌که گفته می‌شود: «حزم حزما: ضبط امره.»


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص کوتاهی و ثمره دوراندیشی فرموده است: «ثَمَرَةُ التَّفْرِیطِ النَّدَامَةُ، وَثَمَرَةُ الْحَزْمِ السَّلاَمَةُ»؛«ثمره تفریط و کوتاهی پشیمانی است و ثمره دوراندیشی سلامت.»
• امام (علیه‌السلام) درباره‌ی دوراندیشی و تفکر، راه پیروزی فرموده‌اند: «الظَّفَرُ بالْحَزْمِ، وَالْحَزْمُ بِاِجَالَةِ الرَّاْیِ، وَالرَّاْیُ بِتَحْصِینِ الاَْسْرَارِ»؛(پیروزی در احتیاط است، احتیاط با جولان فکر و رای است، فایده رای در پنهان داشتن اسرار می‌باشد.)


این واژه هفت بار در «نهج البلاغه» آمده است.
• آن حضرت (علیه‌السلام) در مورد ویژگی‌های فرمانده شایسته فرموده است: «فَإِنّهُ مِمَّنْ لاَ يُخَافُ وَهْنُهُ، وَلاَ سَقْطَتُهُ، وَلاَ بُطْؤُهُ عَمَّا الاْسْرَاعُ إِلَيْهِ أَحْزَمُ، وَلاَ إِسْرَاعُهُ إِلَى مَا الْبُطءُ عَنْهُ أَمْثَلُ.»
• امام (علیه‌السلام) درباره رعايت اصل هوشيارى می‌فرماید: «فَإِنَّ الْعَدُوَّ رُبَّمَا قَارَبَ لِيَتَغَفَّل، فَخُذْ بِالْحَزْمِ، وَاتَّهِمْ فِي ذلِكَ حُسْنَ الظَّنِّ.»



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۰.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۳۹.    
۳. ابن منظور، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۳۱.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۷، حکمت ۱۷۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۰۲، حکمت ۱۸۱.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۹۴، حکمت ۱۸۱.    
۷. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۸۳.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۹، حکمت ۱۸۱.    
۹. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸۲، حکمت ۴۳.    
۱۰. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۷۷، حکمت ۴۸.    
۱۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۶۳، حکمت ۴۸.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۱۷۷.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۹۸، نامه ۱۳.    
۱۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۷۳، نامه ۱۳.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶، نامه ۱۳.    
۱۶. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۹۸.    
۱۷. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۲۵، نامه ۵۳.    
۱۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۴۲، نامه ۵۳.    
۱۹. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۱۷، نامه ۵۳.    
۲۰. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۰۶، نامه ۵۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حزم»، ص۲۷۰.    






جعبه ابزار