• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حسن ادهم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حسن ادهم معروف به حکیم الدوله یکی از رجال سیاسی تاثیر گذار در ایران که در دوران پهلوی زندگی می‌کرد و عهده‌دار مناصب اجتماعی بسیاری بود.


حسن ادهم معروف به حکیم‌الدوله، ‌ فرزند لقمان‌الممالک تبریزی از اطبای معروف زمان از اهالی آذربایجان است. وی در سال ۱۲۶۳ش دیده به جهان گشود.
[۱] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۶۶، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ اول، ۱۳۸۰.
تحصیلات پزشکی خود را در اروپا انجام داد و پس از مراجعت به ایران، ‌ مدتی را در تبریز به کار طبابت اشتغال ورزید. وی هم‌چنین مدتی را به عنوان پزشک شاه احمد فعالیت می‌نمود.
[۲] رحیم زاده، صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص۴۴، به کوشش بهمن دهگان، تهران، ‌انتشارات فردوس، چاپ دوم، ۱۳۶۸.
[۳] رحیم زاده، صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص۷۳_ ۷۴.
سپس به عنوان استاد علوم طب در دارالفنون انتخاب گردید. پس از آن و در سال ۱۳۰۰ش در کابینه قوام‌السلطنه به عنوان وزیر صحیه و امور خیریه منصوب شده، سه ماه در این سمت باقی بود تا این‌که این وزارتخانه منحل گردید.
[۴] رحیم زاده، صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص۶۶.


وی تنها کسی بود که در جریان بازداشت آزادی‌خواهان در باغشاه و هنگامی‌که آن‌ها را به شدت و به سختی شکنجه می‌کردند، توانست برای آن‌ها کاری انجام داده و باعث تخفیف شکنجه شدن‌شان گردد، هم‌چنین برای آن‌ها توانست لباس تهیه کند، زیرا بیشتر آن‌ها فقط یک سری لباس داشتند که آن هم در زیر شکنجه پاره و مستهلک شده بودند.
[۵] کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ص۶۶۳_ ۶۶۴، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ چهاردهم، ۱۳۶۳.


هم‌چنین در جریان مسموم کردن حاج آقا نورالله اصفهانی که جز قیام کنندگان و از رهبران قم بودند، وی به قم حرکت نمود و خود را بر بالین حاج آقا نورالله رساند تا وی را مداوا نماید؛ ولی کاری از وی ساخته نبود و حاج آقا نورالله بر اثر مسمومیت ناشی از تزریق سم به شهادت رسید.
[۶] مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، ج۴، ص۴۱۳_ ۴۱۴، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۷۴.


وی در جریان خودکشی اکبر داور وزیر مالیه رضا شاه نیز تلاش و کوشش بسیاری نشان داد، بلکه بتواند مانع مرگ وی شود که موفق نشد.
[۷] مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، ج۶، ص۳۷۳_ ۳۷۴.


دکتر حسن ادهم، پس از تاسیس دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، با سمت استادی در آن دانشکده مشغول به کار شد. او هم‌چنین در کنار فعالیت پزشکی به کارهای اجتماعی اشتغال داشت. چند سالی ریاست انجمن بلدیه (‌ انجمن شهر فعلی) را بر عهده گرفت. وی در دوره‌های نهم،
[۸] فرهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۱۳، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶.
دهم،
[۹] رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۲۷.
یازدهم،
[۱۰] رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۴۲.
دوازدهم
[۱۱] رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۵۷.
و سیزدهم
[۱۲] رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۷۰.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای ملی بود. در سال ۱۳۳۰ش در کابینه دکتر مصدق وزیر بهداری شد
[۱۳] الموتی، مصطفی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷، ج۲، ص۱۷۳، لندن، انتشارات پکا، ۱۳۷۴.
و در ترمیم کابینه به وزارت مشاور منصوب گردید.
[۱۴] هروی، ‌مهدی و سمیعی، احمد، ۲۲ نخست وزیر در ۳۷ سال، ص۴۷۳، تهران، نشر توکل، چاپ اول، ۱۳۸۴.


دکتر ادهم در هنگام نمایندگی مجلس شورای ملی طرحی را با این عنوان تقدیم مجلس نمود: «مقام محترم مجلس شورای ملی: پیشنهاد می‌کنم راجع به فروش املاک زراعتی موقوفه محض این که اسامی‌ واقف خیر و نوع پرور از میان نرفته و فراموش نشود، ساختمان‌های بیمارستان‌ها یا آموزشگاه‌ها که از درآمد فروش املاک مذکور بنا می‌شود به اسم شخص واقف ملک نامیده شود و اسم آن شخص را در سر آن بنا بگذارند و الا در مدخل بنا ذکر شود که این ساختمان از حاصل فروش ملک موقوفه فلان شخص ساخته شده است».
[۱۵] مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، ج۸، ص۶۴.


در جریان برگزاری انتخابات دوره شانزدهم و هنگامی‌ که به سبب تهدید و تطمیع و مداخلات نامشروع بعضی از اعضای انجمن‌های فرعی، فریاد اعتراض از هر سو برخاست و در بیست و هشتم مهر یک صد و هشتاد نفر از افراد صاحب منصب و عنوان تهران در اعتراض به انتخابات در دربار متحصن شدند و همچنین پس از حادثه قتل هژبر در مدرسه سپهسالار، گردانندگان انجمن نظارت تصمیم به ابطال انتخابات گرفت، انجمن نظارت تهران بعد از دو ماه به ریاست دکتر حسن ادهم (حکیم الدوله) کار انتخابات را تجدید نمود.
[۱۶] صفایی، ابراهیم، رهبران مشروطه، ص۶۱۸-۶۲۰، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، ۱۳۶۳.


وی یکی از سهامداران شرکت نفت انگلیس و ایران بود و هر سال از این بابت حق السهم دریافت می‌نمود.
[۱۷] محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، ج۳، ص۲۳۵-۲۳۶، به کوشش کریم اصفهانیان و جهانگیر قاجاریه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۶.
[۱۸] الموتی، مصطفی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷، ج۲، ص۱۹۵.
که با ملی کردن صنعت نفت به وسیله دولت مصدق از این امتیاز محروم گشت.

در سال ۱۳۳۶ش و در سن ۶۷ سالگی چشم از جهان فرو بست و در مقبره خانوادگی در گورستان ظهیرالدوله مدفون گردید.
[۱۹] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ص۶۷.


۱. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۶۶، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ اول، ۱۳۸۰.
۲. ↑ رحیم زاده، صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص۴۴، به کوشش بهمن دهگان، تهران، ‌انتشارات فردوس، چاپ دوم، ۱۳۶۸.
۳. ↑ رحیم زاده، صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص۷۳_ ۷۴.
۴. ↑ رحیم زاده، صفوی، اسرار سقوط احمدشاه، ص۶۶.
۵. ↑ کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ص۶۶۳_ ۶۶۴، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ چهاردهم، ۱۳۶۳.
۶. ↑ مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، ج۴، ص۴۱۳_ ۴۱۴، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۷۴.
۷. ↑ مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، ج۶، ص۳۷۳_ ۳۷۴.
۸. ↑ فرهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۱۳، چاپخانه مجلس شواری ملی، بی جا، ۱۳۵۶.
۹. ↑ رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۲۷.
۱۰. ↑ رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۴۲.
۱۱. ↑ رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۵۷.
۱۲. ↑ رهنگ، عطاءالله، اسامی‌نمایندگان مجلس شورای ملی از آغاز مشروطیت تا دوره ۲۴ قانونگذاری و نمایندگان مجلس سنا در هفت دوره تقنیه، ص۱۷۰.
۱۳. ↑ الموتی، مصطفی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷، ج۲، ص۱۷۳، لندن، انتشارات پکا، ۱۳۷۴.
۱۴. ↑ هروی، ‌مهدی و سمیعی، احمد، ۲۲ نخست وزیر در ۳۷ سال، ص۴۷۳، تهران، نشر توکل، چاپ اول، ۱۳۸۴.
۱۵. ↑ مکی، حسین، تاریخ بیست ساله ایران، ج۸، ص۶۴.
۱۶. ↑ صفایی، ابراهیم، رهبران مشروطه، ص۶۱۸-۶۲۰، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، ۱۳۶۳.
۱۷. ↑ محبوبی اردکانی، حسین، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، ج۳، ص۲۳۵-۲۳۶، به کوشش کریم اصفهانیان و جهانگیر قاجاریه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۶.
۱۸. ↑ الموتی، مصطفی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۱۳۵۷، ج۲، ص۱۹۵.
۱۹. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ص۶۷.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان ادهم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۲۴.    


رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان ها | خاندان های ایرانی | رجال سیاسی عصر پهلوی
جعبه ابزار