• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خروج (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




خُروج (به ضم خاء) از واژگان قرآن کریم است به معنی بیرون شدن و آشكار شدن.



خُروج به معنی بيرون شدن و آشكار شدن است.


(وَ لَوْ أَرادُوا الْخُرُوجَ‌ لَأَعَدُّوا لَهُ عُدَّةً ...) «اگر به بيرون رفتن از براى جهاد مايل می‌بودند وسيله آن‌را فراهم می‌كردند.» إِخراج (به کسر الف) و خُروج (به ضم خاء) در خارج شدن و خارج كردن معمولى مثل خارج شدن از منزل و در ظاهر شدن مثل خروج ميوه از درخت و نظائر آن به كار رفته است ولى معنى اوّلى كه همان آشكار شدن باشد در همه جا ملحوظ است.
(قالَ‌ اخْرُجْ‌ مِنْها مَذْؤُماً مَدْحُوراً) (فرمود: از آن مقام با ننگ و عار و خوارى، بيرون رو.)
(فَاخْرُجْ‌ مِنْها فَإِنَّكَ رَجِيمٌ‌) (از آن صف فرشتگان‌ بيرون رو، كه تو از درگاه ما رانده‌ شده‌اى)
(فَاخْرُجْ‌ إِنَّكَ مِنَ الصَّاغِرِينَ‌) (بيرون رو، كه تو از افراد پست و كوچكى.) شايد منظور، خروج از مقام و مرتبه باشد.
خَرْج در آيه‌ (فَهَلْ نَجْعَلُ لَكَ‌ خَرْجاً عَلى‌ أَنْ تَجْعَلَ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ سَدًّا) (آيا ممكن است ما هزينه‌اى براى تو قرار دهيم، كه ميان ما و آنها سدّى ايجاد كنى.) به معنى مزد و اجرت است و چون آيات بعدى حكايت می‌كند كه ذو‌القرنین از آن‌ها كارگر و تكّه‌هاى آهن و سرب خواست و در جواب آيه فوق گفت: ما مَكَّنِّي فِيهِ رَبِّي خَيْرٌ ... لذا پيداست كه غرض آن‌ها از خرج مزد و اجرت بوده است نه وسائل‌ سدّ و چون مزد از مال اجرت دهنده خارج می‌شود و يا به صورت مزد آشكار و جدا می‌شود به آن خرج گفته‌اند. همچنين است خَراج (به فتح خاء) ولى راغب گويد: خرج اعمّ از خراج است و خراج اغلب به حق‌الارض گفته می‌شود.
(أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً فَخَراجُ‌ رَبِّكَ خَيْرٌ وَ هُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ‌) «يا از آن‌ها مزدى و اجرتى می‌خواهى و از اين جهت قبول رسالت بر ايشان گران است رازق تو خدا است روزى پروردگارت بهتر است و او بهترين روزى دهندگان می‌باشد. » در مجمع گويد: اصل خراج و خرج هر دو يكى است و آن غلّه‌اى است كه بر سبيل وظيفه اخراج می‌شود و از آن است خراج ارض. منظور از خراج در آيه به قرينه‌ «خَيْرُ الرَّازِقِينَ» رزق است.
در آیات قرآن درباره پيامبران و مخصوصا حضرت رسول (صلّی‌اللّه‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) تكرار شده كه آن‌ها بر رسالت مزدى نمی‌خواهند. (قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً ...) (بگو:در برابر اين رسالت و تبليغ پاداشى از شما نمى‌طلبم.)


۱. قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۳۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۲۷۸.    
۳. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغه، ج۲، ص۱۷۵.    
۴. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۲۹۴.    
۵. توبه/سوره۹، آیه۴۶.    
۶. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۸۹.    
۷. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۹، ص۳۸۸.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۳.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۰۹-۱۱۰.    
۱۰. اعراف/سوره۷، آیه۱۸.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۵۲.    
۱۲. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۳.    
۱۳. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۸، ص۹۳.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۳۱.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۶۸.    
۱۶. حجر/سوره۱۵، آیه۳۴.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۶۴.    
۱۸. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۱۵۶.    
۱۹. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۱۲، ص۲۲۹.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۱۱۵.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۸۵.    
۲۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۳.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۵۲.    
۲۴. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۹-۳۰.    
۲۵. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۸، ص۳۳-۳۴.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۲۲۵.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۶۰.    
۲۸. کهف/سوره۱۸، آیه۹۴.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۰۳.    
۳۰. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۶۴.    
۳۱. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۱۳، ص۵۰۳.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۳۸۸.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۲۶.    
۳۴. مومنون/سوره۲۳، آیه۷۲.    
۳۵. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۴۸.    
۳۶. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۱۵، ص۶۶.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۰۱.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۶۷.    
۳۹. شوری/سوره۴۲، آیه۲۳.    
۴۰. انعام/سوره۶، آیه۹۰.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۳۸.    
۴۲. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۲۶۰.    
۴۳. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۷، ص۳۶۲.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۱۰۷.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۱۷۶.    



قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خروج»، ج۲، ص۲۳۴-۲۳۵.    






جعبه ابزار