• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دار (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: دار (مفردات نهج البلاغه (جلد ۱))


دار (به فتح دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای خانه است. از این لفظ فقط یک مورد در نهج‌ البلاغه آمده است.


دار:
[۱] قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۴۰۲.    
[۲] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۰۴.    
به معنای خانه است. راغب در وجه تسميه آن گويد: كه ديوار آن از جایی كه شروع شده گرديده تا به اول خود رسيده است.
[۳] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ص۳۲۱.    
به طور وفور دار دنيا و دار آخرت در نهج‌ البلاغه ديده مى‌شود.

حضرت علی (علیه‌السلام) مى‌فرمايد: «... وَ عَجِبْتُ لِعَامِر دَارَ الْفَنَاءِ وَ تَارِك دَارَ الْبَقَاءِ»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۱.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۰، حکمت ۱۲۶.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۱، حکمت ۱۲۶.    
«شگفتا از كسی كه مرگ را فراموش كرده با آن كه مرده‌ها را مى‌بيند. شگفتا از آن كه خلقت آخرت را انكار مى‌كند با آن كه خلقت دنیا را مى‌بيند (يعنى آخرت خلقتى است نظير دنيا) و شگفتا از آباد كننده دار دنيا و ترک كننده دار بقاء»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۲۶.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۳.    
(شرح‌های حکمت:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۴.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۵۶.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۳.    
[۱۲] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۱۵.    
) ديار و دور جمع دوار است.
حضرت خطاب به اهل قبرستان کوفه فرمود: «يَا أَهْلَ الدِّيارِ الْمُوحِشَةِ... أَنْتُمْ لَنا فَرَطٌ سابِقٌ وَ نَحْنُ لَكُمْ تَبَعٌ لاَحِقٌ»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۱، حکمت ۱۳۰.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۲، حکمت ۱۳۰.    
(امام (عليه‌السلام) از ميدان «صفّین» باز مى‌گشت. به قبرستانى كه پشت دروازه كوفه بود رسيد، رو به طرف قبرستان كرده فرمود: اى ساكنان خانه‌هاى وحشتناک و مكان‌هاى خالى و قبرهاى تاريک! اى خاک‌نشينان! اى غريبان! اى تنهايان! اى وحشت‌زدگان! شما در اين راه بر ما پيش قدم شديد و ما نيز به شما ملحق خواهيم شد. (اگر از اخبار دنيا بپرسيد به شما مى‌گويم.))
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۳۰.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۷.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۸.    
[۲۱] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۲.    
)
و نيز به آنها فرمود: «أَمَّا الدُّورُ فَقَدْ سُكِنَتْ وَ أَمَّا الاَْزْوَاجُ فَقَدْ نُكِحَتْ وَ أَمَّا الاَْمْوَالُ فَقَدْ قُسِمَتْ هذَا خَبَرُ مَا عِنْدَنَا...»
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۱، حکمت ۱۳۰.    
[۲۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۲، حکمت ۱۳۰.    
(امّا خانه‌هايتان را ديگران ساكن شدند، همسرانتان به ازدواج افراد ديگر در آمدند و اموالتان تقسيم شد، اين خبرى است كه در نزد ماست، در نزد شما چه خبر؟)
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۳۰.    
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۸.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۸.    
[۳۰] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۲.    
) «مدار» اسم مكان است كه در خطبه ۱۱۹ نهج‌البلاغه گذشت. «دارىّ»: ابن میثم فرموده: دارىّ منسوب است به «دارين» كه جزيره‌اى است در سواحل قطیف از بلاد بحرین است.
حضرت در تعريف طاووس فرموده: «كَأَنَّهُ قِلْعُ دَارِيّ عَنَجَهُ نُوتِيُّهُ»
[۳۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
[۳۲] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۸۸، خطبه ۱۶۰.    
[۳۳] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۶، خطبه ۱۶۰.    
«گويا دم او بادبان كشى دارين است كه كشتيبان آن را بلند كرده است.».
[۳۴] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۰.    
[۳۵] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۸.    
(شرح‌های خطبه:
[۳۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۲.    
[۳۷] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۷۰.    
[۳۸] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۴.    
[۳۹] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۶۸.    
) «دارات» جمع داره است به معنى حلقه و هاله قمر، معناى اوّلى در آن ملحوظ است
در وصف طاووس فرموده: «تَخَالُ قَصَبَهُ مَدَارِىَ مِنْ فِضَّة وَ مَا أُنْبِتَ عَلَيْهَا مِنْ عَجِيبِ دَارَاتِهِ وَ شُمُوسِهِ خَالِصَ الْعِقْيَانِ»
[۴۰] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۴، خطبه ۱۶۵.    
[۴۱] عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۸۹، خطبه ۱۶۳.    
[۴۲] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۷، خطبه ۱۶۵.    
«يعنى گمان مى‌كنى كه نى‌هاى دم او شانه‌هائى از نقره است (و گویى) آن‌چه در آن نى‌ها رویيده از حلقه‌هاى عجيب و زرد رنگ، طلاى خالص است، منظور از «شموس» رنگ زرد آن حلقه‌ها است.»
[۴۳] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
[۴۴] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۹.    
(شرح‌های خطبه:
[۴۵] بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۴.    
[۴۶] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۷۶.    
[۴۷] هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۵.    
[۴۸] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۱.    
)

این کلمه فقط یک بار در نهج‌ البلاغه آمده است.
[۴۹] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۱.    
[۵۰] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
[۵۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
[۵۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
[۵۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۴، خطبه ۱۶۵.    


۱. ↑ قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ص۴۰۲.    
۲. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۰۴.    
۳. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ص۳۲۱.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۱.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۰، حکمت ۱۲۶.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۱، حکمت ۱۲۶.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۲۶.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۳.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۴.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۵۶.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۳.    
۱۲. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۱۵.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۱، حکمت ۱۳۰.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۲، حکمت ۱۳۰.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۳۰.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۷.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۸.    
۲۱. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۲.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۸۱، حکمت ۱۳۰.    
۲۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۲، حکمت ۱۳۰.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۵، حکمت ۱۳۰.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۸.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۷۸.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۹۸.    
۳۰. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۲.    
۳۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
۳۲. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۸۸، خطبه ۱۶۰.    
۳۳. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۶، خطبه ۱۶۰.    
۳۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۰.    
۳۵. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۸.    
۳۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۲.    
۳۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۷۰.    
۳۸. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۴.    
۳۹. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۶۸.    
۴۰. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۴، خطبه ۱۶۵.    
۴۱. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۸۹، خطبه ۱۶۳.    
۴۲. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۷، خطبه ۱۶۵.    
۴۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
۴۴. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۹.    
۴۵. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۴.    
۴۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۳۷۶.    
۴۷. ↑ هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۵.    
۴۸. ↑ ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۱.    
۴۹. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۱.    
۵۰. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
۵۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۲، حکمت ۱۲۵.    
۵۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه ۱۶۵.    
۵۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۶۴، خطبه ۱۶۵.    


• قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دار»، ج۱، ص۴۰۲.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 121 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 125 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 165 نهج البلاغه
جعبه ابزار