دارونامه طوبا (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دارونامه طوبا (کتاب)معرفی اجمالی
«دارونامه طوبا (گزیده داروهای مجرب پزشکی ایرانی)» که توسط آقای اسماعیل ناظم، استاد دانشکده طب سنتی، به زبان فارسی نگارش شده، شامل توضیحات کلی در نحوه ساخت داروهای سنتی، مزاج آنها و قوانین مربوط به تولید، نگهداری و مصرف و همچنین مواد اولیه، تاثیر و نحوه ساخت برخی داروهای طب سنتی می‌باشد.
ساختار
کتاب، دارای ۳ بخش است: بخش اول، فهرست و شش گفتار کوتاه؛ بخش دوم، متن داروخانه طوبا؛ بخش سوم، نام نامه ادویه مفرده پزشکی ایران.
گزارش محتوا
در بخش اول، گفتار نخست، در باره قوانین ساخت و استفاده از داروست. ساخت و استفاده از دارو در پزشکی ایرانی، قواعد و قوانین بسیاری دارد که در این گفتار به مهم‌ترین این قوانین که در کتب اطبای بزرگ آمده، اشاره شده است.
گفتار دوم، در باره شیوه‌های تعیین درجه داروهای مرکب است. یکی دیگر از موضوعات مهم در داروسازی، تعیین درجه یک داروی مرکب است. اکثر اطبای بزرگ در کتب قرابادین، به این مسئله پرداخته‌اند. در این گفتار، شیوه‌های به دست آوردن درجه داروهای مرکب بر اساس نظریات حکیم محمدشریف خان دهلوی در کتاب «علاج الامراض» و سید محمدحسین عقیلی خراسانی در کتاب «قرابادین کبیر» است.
گفتار سوم، در باره معرفی ۴۰۰ داروی مفرد پرکاربرد در پزشکی ایرانی و ذکر طبیعت و مقدار شربت آن هاست. منبع اصلی این گفتار، کتاب «مخزن الادویه» مرحوم عقیلی است که با بهره گیری از سایر کتب قدما، اطلاعات آن کامل شده است. این گفتار، توسط آقای دانوش آذرگین گردآوری و تنظیم شده است.
گفتار چهارم، در باره اندازه سنج‌های متداول در پزشکی ایرانی است.
گفتار پنجم، در زمینه نکات کاربردی در باره زمان مصرف داروست.
گفتار ششم، در باره فهرست مهم‌ترین دارونامه‌های پزشکی ایرانی است.
پس از این شش گفتار، تحریر متن اصلی کتاب که در بیان انواع داروها، خواص، اجزای دارو، شیوه ساخت دارو، زمان و مقدار مصرف و ملاحظات مصرف است، آغاز می‌شود.
داروها بر اساس نوع ساخت و ترتیب الفبایی در این اثر آورده شده است.
گونه‌های دارویی که در این اثر، شیوه ساخت آنها معرفی شده، به این قرار است: آبزن، اطریفل، انفیه، ایارج، پماد، پودر، جوارش، حبوب، ذرور، روغن‌ها، سکنجبین، شربت، شیاف، ضماد، کپسول، لبوب، لعوق، محلول، مرهم، معجون.
در پایان، «نام نامه ادویه مفرده پزشکی ایرانی» تنظیم شده است. این نام نامه، گزیده‌ای از ادویه مفرده کتاب «مخزن الادویه» مرحوم عقیلی خراسانی است.
کتاب‌های بسیاری در حوزه داروسازی طب سنتی و توسط پزشکان مشهور تالیف شده است که اصطلاحا به آنها «قرابادین» گفته می‌شود. این کتاب‌ها، گاه بسیار مختصرند و گاه همانند قرابادین عقیل، مفصل و درازدامن.
در این میان، کتاب «دارونامه طوبا» را می‌توان از نگاشته‌های نسبتا مختصر به حساب آورد، البته مؤلف، در نگارش این اثر، سعی کرده تنها به ذکر نسخه‌های مجرب بپردازد که همین باعث شده بسیاری از داروهای ترکیبی که خاصیت درمانی آنها تجربه نشده، در این اثر- برخلاف بسیاری از آثار دیگر که هر نسخه‌ای در آنها ذکر شده- ذکر نشود.
از سویی در این کتاب، تنها شیوه ساخت داروهایی بیان می‌شود که مفردات آنها در دسترس است.
البته یک نکته را باید متذکر شد و آن اینکه این کتاب، تنها برای آشنایی با اصول داروسازی سنتی و برخی داروهای آن توصیه می‌شود، اما ساخت اصولی این داروها نیاز به دانش و تجربه طولانی دارد و به هیچ وجه برای عموم توصیه نمی‌شود.
وضعیت کتاب
کتاب، در ۳۰۲ صفحه، در سال ۱۳۸۹ و توسط نشر آبژ (تهران)، چاپ و منتشر شده است.
فهرست موضوعات کتاب در ابتدای آن آمده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
