• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دسترسی به پیامبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به عنوان خاتم رسل الهی همت خود را تا عالی‌ترین مرتبه در چگونگی اداره کردن و تدبیر امور مردم صرف کرد.


چگونگی اداره کردن و تدبیر امور مردم توسط زمامداران به برنامه‌ریزی، ایجاد هماهنگی در نیروها، رهبری و کنترل فعالیت‌های مختلف به منظور رسیدن به هدف مشخص نیازمند است. این تدبیر در متعالی‌ترین چهره‌اش در سیره نبوی قابل مشاهده است.
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به عنوان خاتم رسل الهی همت خود را تا عالی‌ترین مرتبه در این راه صرف کرد و هم چون پدری مهربان برای امت خویش دل می‌سوزاند و مدیریت الهی خود را بر قلوب آن‌ها حاکم کرده بود. تدابیر پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در زندگی شخصی و اجتماعی و در مواجهه با مشکلات و مسائل بگونه‌ای بود که خداوند از ایشان به عنوان صاحب خلق عظیم یاد می‌کند.
[۱] قلم/سوره۶۸، آیه۴.    
هم‌چنین در قرآن کریم حسن خلق آن حضرت را به عنوان الگویی مناسب برای همه ادوار تاریخ معرفی می‌کند.
«لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة لمن کان یرجوا الله و الیوم الاخر و ذکر الله کثیرا؛
[۲] احزاب/سوره۳۳، آیه۲۱.    
برای شما اگر به خدا و روز قیامت امید می‌دارید و خداوند را فراوان یاد می‌کنید، شخص رسول‌الله الگوی پسندیده‌ای است».

در دسترس بودن یعنی دور نبودن از توده مردم و فاصله نگرفتن از آن‌ها و خود را از آن‌ها جدا نکردن، ارتباط مستقیم با آنان داشتن و از مشکلات و دغدغه‌های آنان آگاه بودن.


رسول‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با توجه به اخلاق نیک و مشی متواضعانه‌ای که دارا بودند، اصرار فراوان بر ارتباط مستقیم با مردم داشتند و همواره و در همه حال با مردم همراه و از احوالات مردم آگاه بودند.
در تاریخ آمده است که: «پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) میانه‌رو بود، هیچ گاه از این مسأله که مردم دچار غفلت شوند و یا از کاری خسته شوند غافل نبود، در هر حال برای کار آمادگی داشت، هرگز پای را از حق فراتر نمی‌گذارد و در عین حال در مورد حق هم فروگذار نبود، کسانی از مردم که خیرخواه‌تر بودند در نظر او برگزیده‌تر بودند و کسانی که مساوات و برابری را بیشتر رعایت می‌کردند، نزد او گرامی‌تر بودند.چون به گروهی می‌رسید همان جا که رسیده بود، می‌نشست و به این کار دیگران را هم دستور داده بود، در مجالس رعایت حال همه را می‌کرد و حق همگان را ملحوظ می‌داشت. هرگز طوری رفتار نمی‌کرد که کسی تصور کند دیگری بر او مقدم است. اخلاق خوش و گشاده‌روئی او چنان بود که همه اصحاب او را چون پدر خویش می‌دانستند.
[۳] بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعة، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۱ ش، ج۱، ص۱۴۷.
»
چون آن حضرت به منزل می‌رفت، اوقات خویش را به سه قسمت تقسیم می‌کرد. قسمتی از آن را به عبادت می‌پرداخت، قسمت دیگر را به اهل بیت خویش رسیدگی می‌کرد و قسمتی را به امور شخصی خود اختصاص می‌داد. در آن قسمتی که به خود ایشان اختصاص داشت وقت‌شان را بین خود و مردم قسمت می‌کرد و عام و خاص را می‌پذیرفت و چیزی را از آنان مضایقه نمی‌کرد.
[۴] ابن سعد، ابوعبدالله محمد، الطبقات الکبری، دار البیروت للطباعة و نشر، بیروت، ۱۴۰۵ ق، ج۱، ص۴۲۳.

رسول‌الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) خرید منزل را خود شخصاً انجام می‌داد و بر این کار تاکید داشت
[۵] الیافعی، ابومحمد عبدالله بن اسعد، مراة الجنان و عبرة الیقظیان فی معرفة مایعتبر من الحوادث زمان، موسسه العلمی، بیروت، ۱۳۹۰ ق، ج۱، ص۲۵.    
[۶] خضربک، محمد، نور الثقلین فی سیرة سید المرسلین، تحقیق حمدی زمزم، دار الا یمان، دمشق، ۱۹۸۸م، صص۲۶۴- ۲۶۵.
که این کار خود بهانه‌ای بود برای این که حضرت در میان مردم باشند.

پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به هیچ عنوان دوست نداشتند که امتیازی بر دیگران داشته باشند و سایرین را نیز از این امر برحذر می‌داشتند.
در یکی از مسافرت‌هائی که با تعدادی از همراهان و یاران خود داشتند، تصمیم گرفتند که غذایی تهیه کنند.هر کدام از یاران وظیفه‌ای را بر عهده گرفتند. پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با اصرار فراوان خود تهیه هیزم را بر عهده گرفتند و تلاش‌های اطرافیان برای ممانعت از این کار به جایی نرسید. حضرت در آنجا فرمودند:
«علمتُ انکم تکفوننی ولکنی اکره ان اتمیز علیکم فان متمیزا بین اصحابه؛
[۷] قمی، ابوالحسن علی ابن ابراهیم، الکحل البصرفی سیرة سیدالبشر، انتشارات الرسول المصطفی، قم، ۱۴۰۴ق، ص۶۸.
می‌دانم که شما چنین می‌کنید؛ اما دوست ندارم که امتیازی بر شما داشته باشم که خداوند دوست ندارد، بنده‌اش را در میان یاران خود متمایز ببیند» پس برخواستند و به جمع‌ آوری هیزم مشغول شدند.

پنهان شدن مسئولان حکومتی از دید مردم و به نوعی مردم گریزی آنان از اجتماع و مردم، باعث سست شدن ارتباط قلبی و مخفی ماندن مشکلات و مسائل مردم از والیان می‌شود و باعث سلب اعتماد مردم نسبت به نظام است، ارتباط‌های انسانی را محو می‌کند و حکومت بر مردم را به روابطی غیرانسانی مبدل می‌کند.
[۸] دینوری، ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه، عیون الاخبار، دار الکتاب العربی، بیروت، ج۱، ص۸۴.    

پیامبر‌خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) با همه مردم اعم از کوچک و بزرگ، بسیار مهربان بود و هرگز نمی‌پسندید که خود را از عامه مردم بالا تر بداند و یا مانند پادشاهان با مردم برخورد داشته باشد:
«و کان (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یکره ان یتشبه بالملوک؛
[۹] مجلسی، محمدباقر، بحارالا نوار، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۴۰ش، ج۱۶‌، ص۲۲۶
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کراهت داشت از اینکه شبیه پادشاهان باشد».

۱. ↑ قلم/سوره۶۸، آیه۴.    
۲. ↑ احزاب/سوره۳۳، آیه۲۱.    
۳. ↑ بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، دلائل النبوه و معرفة احوال صاحب الشریعة، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، ۱۳۶۱ ش، ج۱، ص۱۴۷.
۴. ↑ ابن سعد، ابوعبدالله محمد، الطبقات الکبری، دار البیروت للطباعة و نشر، بیروت، ۱۴۰۵ ق، ج۱، ص۴۲۳.
۵. ↑ الیافعی، ابومحمد عبدالله بن اسعد، مراة الجنان و عبرة الیقظیان فی معرفة مایعتبر من الحوادث زمان، موسسه العلمی، بیروت، ۱۳۹۰ ق، ج۱، ص۲۵.    
۶. ↑ خضربک، محمد، نور الثقلین فی سیرة سید المرسلین، تحقیق حمدی زمزم، دار الا یمان، دمشق، ۱۹۸۸م، صص۲۶۴- ۲۶۵.
۷. ↑ قمی، ابوالحسن علی ابن ابراهیم، الکحل البصرفی سیرة سیدالبشر، انتشارات الرسول المصطفی، قم، ۱۴۰۴ق، ص۶۸.
۸. ↑ دینوری، ابومحمد عبدالله بن مسلم بن قتیبه، عیون الاخبار، دار الکتاب العربی، بیروت، ج۱، ص۸۴.    
۹. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالا نوار، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۳۴۰ش، ج۱۶‌، ص۲۲۶


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «لزوم در دسترس بودن پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) برای مردم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۳/۱۵.    


رده‌های این صفحه : مقالات پژوهه
جعبه ابزار