• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دعم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




دَعَم (به فتح دال و عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای ستون‌بندى كردن (ستون زدن) است. از مشتقات آن در نهج البلاغه دِعام (به کسر دال) و دِعامَه(به کسر دال و فتح میم) به معنای ستون خانه است و جمع دعامه دَعائِم (به فتح دال و کسر همزه) می‌باشد. امام علی (علیه‌السّلام) درباره خلقت آسمان‌ها، صلوات و نیز درباره اهل بیت (صلوات‌الله‌علیهم) از این واژه استفاده کرده است. از اين ماده چهارده مورد درنهج البلاغه آمده است.



دَعَم به معنای ستون‌بندى كردن (ستون زدن) است: «دَعَمَ‌ الشيءَ دَعْماً: اسندهُ عند ميلهِ او لئلاَّ يميل.» دِعام و دِعامَه به معنای ستون خانه است و جمع دعامه دَعائِم می‌باشد.


امام (علیه‌السّلام) درباره خلقت آسمان‌ها فرموده:«فَسَوَّى مِنْهُ سَبْعَ سَموَات... بِغَيْر عَمَد يَدْعَمُهَا وَلا دِسَار يَنْظِمُها» «از آن هفت آسمان پرداخت بدون ستونى كه ستون‌بندى كند آن‌ها را و بدون مسمارى كه منظّم نمايد آن‌ها را.» (شرح‌های خطبه: )
درباره صلوات فرموده: «اللَّهُمَّ دَاحَيَ الْمَدْحُوَّاتِ وَدَاعِمَ الْمَسْمُوكَاتِ... اجْعَلْ شَرَائِفَ صَلَوَاتِكَ... عَلَى مُحَمَّد عَبْدِكَ وَرَسُولِكَ الْخَاتمِ» «اى خدایی كه گسترنده گسترده‌ها (قطعه‌هاى زمين) و نگاهدارنده آسمان‌ها هستى بهترين صلوات‌هاى خود را بر بنده‌ات محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و آخرين پيامبرت بفرست.» (شرح‌های خطبه: )
آن حضرت درباره اهل بيت (صلوات‌الله‌عليهم) فرموده:«هُمْ عَيْشُ الْعِلْمِ، وَمَوْتُ الْجَهْلِ، يُخْبِرُكُمْ حِلْمُهُمْ عَنْ عِلْمِهِمْ وَ ظَاهِرُهُمْ عَنْ بَاطِنِهِمْ... هُمْ دَعَائِمُ الاِْسْلاَمِ وَوَلاَئِجُ الاْعْتِصَامِ» «آن‌ها زندگى علم و مرگ جهلند. عقل و وقارشان از علمشان و ظاهرشان از باطنشان خبر مى‌دهد... آن‌ها ستون‌هاى ايمان و پناهگاه‌هاى پناه گرفتن هستند.» (شرح‌های خطبه: )


از اين ماده چهارده مورد در «نهج» راه يافته است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۸۵.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۶۲.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۲۰۸.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰، خطبه۱.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۲، خطبه۱.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱، خطبه۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵-۲۷، خطبه۱.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۹.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۹۸-۳۲۴.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۱۴۰-۱۴۱.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۷۵-۳۷۸.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۸۳.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۱-۱۳۲، خطبه۷۱.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۱۱۶-۱۱۷، خطبه۷۰.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۰۰، خطبه۷۲-۷۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۳۵-۱۳۷، خطبه۷۲.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۲۴.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۴۲۵-۴۲۸.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۱۷۸-۱۸۲.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۹۳.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۳۸.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۷۴، خطبه۲۳۷.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۲۵۹-۲۶۰، خطبه۲۳۴.    
۲۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۵۷، خطبه۲۳۹.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۱، خطبه۲۳۹.    
۲۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۶۴.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۶۵.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۸، ص۵۸۸-۵۸۹.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۶، ص۳۴-۳۵.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۳۱۷.    
۳۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۰، خطبه۱.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۳۱، خطبه۷۱.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۷۴، خطبه۲۳۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دعق»، ج۱، ص۳۸۵-۳۸۵.    






جعبه ابزار