دعوة الاطباء (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«دعوة الاطباء»، به
زبان عربی، نگاشته
ابن بطلان (ابن عبدون) بغدادی،
مختار بن حسن و مجموعه‌ای کشکول وار در دانش پزشکی است.
این اثر، در دوازده بخش، به شیوه داستان و حکایت نگاشته شده است.
آنچه که در این کتاب به ظاهر فکاهی و طنزآمیز، اما در واقع سرشار از مطالب خواندنی و آموزنده ملاحظه می‌شود، داستان
پزشک جوانی است که در طلب روزی،
بغداد را به مقصد میافارقین (دیار بکر فعلی در جنوب شرقی کشور
ترکیه) ترک می‌کند و با طبیب سالخورده‌ای که او را به منزل خود دعوت می‌کند، برخورد می‌نماید. در مجلس آن طبیب سالخورده، پزشکان دیگری نیز دعوت شده‌اند. گفت و گوهای انجام شده در آن مجلس، در کنار سفره طعام، بسیار شیرین و شنیدنی است.
در بحث اول کتاب که با اشعار و حکم فراوان همراه است، نکاتی در مدح بغداد و مذمت میافارقین در شرایط کساد کار آمده است.
در بخش دوم، مجلس طعام و پرهیزهای غذایی (اگرچه بحث جدی است، ولی در قالب طنز و شوخی و ارتباط دادن آن با خساست میزبان) ذکر شده است.
در سایر فصول، مطالب دیگری که نشان دهنده وضعیت پزشکی آن روز است و نیز کارهای خلاف عطاران و پزشک نمایان و بالاخره دفاع از پزشکان واقعی مطرح شده است.
عناوین بخش‌های دوازده گانه کتاب، چنان که در مقدمه آمده، به این شرح است:
۱. فی فاتحة الکتاب و مدح بغداد و ذم میافارقین لما فیها من الکساد؛
۲. فی ذکر مجالس الطعام و ایراد الحجج التی تحمی عن الاکل فی ما یقدم من الالوان؛
۳. فی نعت مجلس الشراب و اللذة و ذکر ما جری من المسائل؛
۴. فی اعتبار الطبائعی بمسائل توضح فضله و تظهر جهله؛
۵. فی سؤال الکحال عما لا یسعه جهله؛
۶. فی اعتبار الجرائحی لمعرفة التشریح و المنافع؛
۷. فی امتحان الفاصد بما یحتاج الی معرفته من المنافع؛
۸. فی اعتبار الصیادلة بمعرفة العقاقیر و الادویة؛
۹. فی غیرة الاطباء و تغایرهم علی المرضی؛
۱۰. فی اعتذار الطبیب المصروف و دم الصارف له؛
۱۱. فی استهانة العامة بصناعة الطبیة و الرد علیهم؛
۱۲. فی خاتمة الکتاب و ذکر سبب انقطاع الزیارة و الاجتناب.
این نگاشته، حاوی اطلاعاتی آموزنده و در عین حال جذاب برای خواننده است. جذابیت و داستان واره بودن مطالب آن می‌تواند برای کسانی که اطلاعات پزشکی ندارند و حوصله مطالعه کتاب‌های طبی را هم ندارند، سودمند باشد. اضافه کردن اشعار در میان مطالب هم بر جذابیت متن افزوده است.
این اثر به اهتمام دکتر عادل بکری بر اساس نسخ خطی موجود، تصحیح و تحقیق شده است.
محقق این اثر، در ابتدا، مقدمه‌ای پیرامون نویسنده کتاب و شرح حال و آثار او و نیز کتاب «
دعوة الاطباء» و شیوه تصحیح آن نگاشته است.
تدوین و تنظیم «فهرست اعلام»، «فهرست شهرها و اماکن»، «فهرست دواها» و «فهرست موضوعات»، در انتهای کتاب، کار دیگری است که مصحح انجام داده است.
پاورقی‌های این اثر، به توضیح داروها و شرح حال افرادی که در متن نامی از آنها به میان آمده، اختصاص دارد.
این اثر، در سال ۲۰۰۲ م در ۱۰۱ صفحه، چاپ و منتشر شده است.
نرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
