• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دهر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




دَهْر (به فتح دال و سکون هاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای زمان است. از این لفظ به صورت مفرد بيست و هشت بار و به صورت «دهور» چهار مورد در نهج‌ البلاغه آمده است.



دَهْر: به معنای زمان است. الصحاح‌ و قاموس آن را زمان گفته‌اند. ابن اثیر و اقرب الموارد زمان طويل و طبرسی: گذشتن شب و روز (زمان) گفته است.
راغب در مفردات گويد: دهر در اصل نام مدت عالم از اول تا آخر است، آنگاه به هر زمان طويل دهر گفته‌اند. بر خلاف زمان كه بر قليل و كثير شامل است.


حضرت علی (علیه‌السلام) «الدَّهرُ يُخْلِقُ الاَْبْدانَ وَ يُجَدِّدُ الاْمالَ وَ يُقَرِّبُ الْمَنِيَّةَ و يُباعِدُ الاُْمْنِيَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ و مَنْ فاتَهُ تَعِبَ» «گذشت زمان بدن‌ها را فرسوده مى‌كند، آرزوها تازه مى‌نمايد، مرگ را نزديک مى‌گرداند، خواسته را دور نشان مى‌دهد. هر كس به آن (دنیا و دهر) دست يافت در زحمت است و هر كه از وى فوت گرديد در تعب مى‌باشد.» (شرح‌های حکمت: )
(لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ) (كه ما انسان را در رنج آفريديم و زندگى او پر از سختى است.)
در رابطه با بعثت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرموده: «عَلَى ذْلِكَ نَسَلَتِ القُرونُ وَ مَضَتِ الدُّهورُ وَ سَلَفَتِ الاْباءُ وَ خَلَفَتِ الاَْبْناءُ (مبعث النبي (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم)) إِلَى أَنْ بَعَثَ اللهُ سُبْحانَهُ مُحَمَّداً (صلى‌الله‌عليه‌وآله) لاِِنْجازِ عِدَتِهِ وَ تَمامِ نُبوَّتِهِ» «يعنى بر اين منوال پياپى بودن پيامبران: قرن‌ها پى در پى گذشتند، و روزگارها سپرى شدند، پدرها رفته و پسرها جانشين گشتند تا خداوند براى وفا به وعده و اتمام نبوت، حضرت محمد (صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) را مبعوث فرمود.» (شرح‌های خطبه: )


این کلمه به صورت مفرد بيست و هشت بار و به صورت «دهور» چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱ ص۳۹۷.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۳۰۵.    
۳. جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة‌، ج۲، ص۶۶۱.    
۴. فیروز آبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، ج۲، ص۳۳.    
۵. ابن اثیر، مجدالدین، النهایه، ج۲، ص۱۴۴.    
۶. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۴۴.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۱۰.    
۸. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ص۳۱۹.    
۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۴، حکمت ۶۷.    
۱۰. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۶۵، حکمت ۷۲.    
۱۱. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸۰، حکمت ۷۲.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۷، حکمت ۷۲.    
۱۳. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۶۵.    
۱۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۶۵.    
۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۲، ص۴۲۹.    
۱۶. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۰۶.    
۱۷. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۱۸.    
۱۸. بلد/سوره۹۰، آیه۴.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۹۴.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۹۱.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۸۷.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۴۷.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۹۶.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۵، خطبه ۱.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۸، خطبه ۱.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۴، خطبه ۱.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱، خطبه ۱.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ص۴۰۶.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ص۴۱۴.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ص۲۱۹.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۶۳.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ص۱۱۶.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۴، حکمت ۶۷.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۵، خطبه ۱.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دهر»، ج۱، ص۳۹۷.    






جعبه ابزار