• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دهم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دَهِم (به فتح دال و کسر هاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای پوشاندن است و از مشتقات این کلمه، دُهْمَة (به ضم دال، سکون هاء و فتح میم) به معنای سياهى است. از این لفظ چهار مورد در نهج‌ البلاغه آمده است.



دَهِم: به معنای پوشاندن است و دُهْمَة (بر وزن ظلمة) به معنای سياهى است. گويند: «دَهِمَهُ‌ الامر دَهْماً: غَشِيَهُ‌»


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره آمدن مرگ فرموده: «فَكَأَنْ قَدْ عَلِقَتْكُمْ مَخالِبُ الْمَنيَّةِ وَ انْقَطَعَتْ مِنْكُمْ عَلاَئِقُ الاُْمْنِيَّةِ وَ دَهِمَتْكُمْ مُفْظِعاتُ الاُْمُورِ» «گويا كه ناخن‌هاى مرگ به شما چسبيده و علقه‌هاى آرزوها از شما قطع شده و گرفتاری‌هاى شديد شما را پوشانيده است.» (شرح‌های خطبه: )
و فرموده: «لاَ وَ الَّذِي أَمْسَيْنا مِنْهُ فِي غُبْرِ لَيْلَة دَهْماءَ تَكْشِرُ عَنْ يَوْم أَغَرَّ مَا كان كَذا كَذا» «غبرليل» بقاياى شب و «تكشّر» تبسمّى است كه دندان‌ها در آن آشكار شود «اغرّ» به معنى واضح و آشكار است يعنى «نه قسم به خدائی كه از لطف او در بقاياى شب تاريكى هستيم كه مى‌خندد (و منفجر مى‌شود) از روز آشكارى كه آن امر كذا و كذا نبوده است چه عجيب است اين كلام، چه عجيب است اين قسم و چه نارساست ترجمه من.» (شرح‌های حکمت: )


این کلمه چهار بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۹۹.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۶۵.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۲۴۶.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۶، خطبه ۸۴.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۴۶، خطبه ۸۳.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۶، خطبه ۸۵.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۳، خطبه ۸۵.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۸۳.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۸۵.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۳، ص۴۹۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۱۱۸.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۴۶.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۵، حکمت ۲۶۸.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۲۱، حکمت ۲۷۷.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۲۵، حکمت ۲۷۷.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۷، حکمت ۲۷۷.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۴.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۴.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۴، ص۳۲۳.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۶۷.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۶۸.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۶، خطبه ۸۴.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۴۵، حکمت ۲۶۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دهم»، ج۱، ص۳۹۹.    






جعبه ابزار