• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رواح (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رَواح (به فتح راء) از واژگان نهج البلاغه به معنای از ظهر تا شب است.
مُراوَحه (به ضم میم و فتح راء و واو) آن است كه كار را به نوبت انجام دهند، گویى در اين كار يكديگر را راحت مى‌كنند.
تَراوُح (به فتح تاء و راء و ضم واو) هم به آن معنا است.
مَراح (به فتح میم و راء) مصدر ميمى است يعنى رفتن در بعد از ظهر.
مُراح (به ضم میم و فتح راء) به معنی استراحت‌گاه شتر و گوسفند است.
موارد زیادی از اين کلمه در نهج‌ البلاغه آمده است.



رَواح به معنای از ظهر تا شب است، چنان‌كه جوهری گويد.
در اقرب الموارد گفته: رواح احساس سرور حادث از يقين است. نيز شبان‌گاه يا از ظهر تا شب «رَاحاً و رَواحاً» يعنى در شبان‌گاه يا در بعد از ظهر رفت.
مُراوَحه آن است كه كار را به نوبت انجام دهند، گویى در اين كار يكديگر را راحت مى‌كنند.
تَراوُح هم به آن معنا است.
مَراح مصدر ميمى است يعنى رفتن در بعد از ظهر.
مُراح به معنی استراحت‌گاه شتر و گوسفند است.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - حکمت ۱۲۶

امام علی (علیه‌السلام) درباره دنیا فرموده: «وَ نادَتْ بِفِراقِها... شَوَّقَتْهُمْ بِسُرورِها إِلى السُّرورِ؟! راحَتْ بِعافيَة، وَ ابْتَكَرَتْ بِفَجيعَة» یعنی: «دنيا مردم را به جدایى خويش خوانده و با سرور خود به سرور آخرت تشويق كرده شام كرده با عافيت و صبح كرده با مصيبت.» (شرح‌های حکمت: )

۲.۲ - حکمت ۲۴۸

به کمیل فرموده:«يا كُمَيْلُ، مُرْ أَهْلَكَ أَنْ يَروحوا في كَسْبِ الْمَكارِمِ» یعنی: (اى كميل! خاندانت را فرمان ده كه روزها در كسب فضايل و مكارم بكوشند.) (شرح‌های حکمت: ) كه در گذشت.

۲.۳ - خطبه ۱۸۲

فرموده: «أَلا وَ إِنّي مُعَسْكِرٌ في يَوْمي هذا، فَمَنْ أَرادَ الرَّواحَ إِلى اللهِ فَلْيَخْرُجْ» یعنی: (آگاه باشيد من امروز لشكر به سوى اردوگاه حركت مى‌دهم! آن كس كه مى‌خواهد به سوى خدا كوچ كند، همراه ما خارج گردد!) (شرح‌های خطبه: ) ظاهرا منظور مطلق رفتن است كه رواح به معنى مطلق رفتن نيز آمده است.

۲.۴ - خطبه ۱۲۴

در كلام ديگرش كه فرموده: «رائِحٌ إِلى اللهِ كالظَّمآنِ يَرِدُ الْماءَ؟» یعنی: «به سوى خدا رونده مانند عطشانى است كه وارد آب شود.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۵ - خطبه ۹۶

همچنین می‌فرماید: «لَقَدْ رأَيْتُ أَصْحابَ مُحَمَّد(صلى الله عليه وآله)... قَدْ باتُوا سُجّداً وَ قياماً، يُراوِحونَ بَيْنَ جِباهِهِمْ وَ خُدودِهِمْ» یعنی: «اصحاب حضرت را ديدم كه با سجده و قيام صبح كردند گاهى پيشانی‌هاى خود را به زمين مى‌گذاشتند و گاهى صورت‌هايشان را.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۶ - خطبه ۳۲

«في مَراح وَ لا مَغْدىً» یعنی: «در رفتن شبان‌گاه نه بامداد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۷ - خطبه ۱۸۶

چنان‌كه فرموده: «مِنْ مُراحِها وَ سائِمِها» يعنى: « از استراحت‌گاه آن‌ها و چوپان آن‌ها.» (شرح‌های خطبه: )


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۷۵.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین ت الحسینی، ج۲، ص۳۵۶.    
۳. جوهری، ابو نصر، الصحاح‌ تاج اللغه و صحاح العربیه، ج۱، ص۳۶۸.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۴۵۲.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۴-۸۰۵، حکمت ۱۲۶.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۸۳، حکمت ۱۳۱.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۳، حکمت ۱۳۱.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۷، حکمت ۱۳۱.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۲۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۳۳.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۳، ص۹۴-۹۵.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۰۳.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۲۵.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۳۲، حکمت ۲۴۸.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۹، حکمت ۲۵۷.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۳، حکمت ۲۵۷.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۵، حکمت ۲۵۷.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۲۷.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۲۸.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۱۳۷.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۲۷.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۹۹.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱۱، خطبه ۱۸۲.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۳۲، خطبه ۱۷۸.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۶۴، خطبه ۱۸۲.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۹، خطبه ۱۸۲.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۱۲.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۱۹-۷۲۰.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۸۲.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۷۱.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۰۰.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۶، خطبه ۱۲۰.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۸۱، خطبه ۱۲۴.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۹، خطبه ۱۲۴.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۳.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۲۸-۲۲۹.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۵، ص۲۷۰.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۶۹.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۵.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۱۹-۲۲۰، خطبه ۹۶.    
۴۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۹۰، خطبه ۹۵.    
۴۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۳، خطبه ۹۷.    
۴۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۷، خطبه ۹۷.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۴۵.    
۴۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۵۷-۸۵۸.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۳۱۶.    
۴۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۳۳.    
۴۹. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۷۷.    
۵۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۹، خطبه ۳۲.    
۵۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۷۴، خطبه ۳۲.    
۵۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۵، خطبه ۳۲.    
۵۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۷، خطبه ۳۲.    
۵۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه،، ج۲، ص۱۳۵.    
۵۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۴۶-۱۴۷.    
۵۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۲، ص۲۷۴.    
۵۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۹.    
۵۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۷۴.    
۵۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۲۹، خطبه ۱۸۶.    
۶۰. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۴۷، خطبه ۱۸۱.    
۶۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۷۵، خطبه ۱۸۶.    
۶۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۷، خطبه ۱۸۶.    
۶۳. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۶۴.    
۶۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۱۲.    
۶۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۲۲۸.    
۶۶. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۳۹-۱۴۰.    
۶۷. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۲، ص۸۹.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رواح»، ج۱، ص۴۷۵.    






جعبه ابزار