• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

روق (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




رَوْقَ (به فتح راء و سکون واو) از واژگان نهج البلاغه به معنای صاف شدن است. از مشتقات این ماده تَرْویق و رائقه و مروقه می‌باشد. این ماده هفت مرتبه در نهج البلاغه آمده است.



رَوْقَ معانى زيادى، از جمله صاف شدن دارد. گويند: «راق الشراب روقا: صفا» و از جمله به تعجب واداشتن: «راق الشى‌ء فلانا اعجبه»


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آنان كه با خلافت آن حضرت موافقت نكردند، امثال ناكثين و مارقين و قاسطين فرموده‌اند: ««وَلكِنَّهُمْ حَلِيَتَ الدُّنْيَا في أَعْيُنِهمْ، وَرَاقَهُمْ زِبْرِجُهَا»» «ليكن دنیا در نظرشان مزيّن گرديد، و زيور آن به اعجاب‌شان واداشت.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۱ - ترویق

تَرْويق به معنای صاف كردن، پاکیزه کردن است. امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده: ««أَيُّهَا النَّاسُ، اسْتَصْبِحُوا مِنْ شُعْلَةِ مِصْبَاح وَاعِظ مُتَّعِظ، وَامْتَاحُوا مِنْ صَفْوِ عَيْن قَدْ رُوِّقَتْ مِنَ الْكَدَرِ»» «مردم، كسب نور كنيد از شعله چراغى كه موعظه كننده و موعظه‌پذير است و آب‌بردارى كنيد از زلال چشمه‌ای كه از آلودگى صاف شده است» (شرح‌های خطبه: ) ظاهرا منظور خود آن حضرت است.

۲.۲ - رائقه

رائقه به معنای اعجاب‌آوراست. ««إذَا كَانَ في رَجُل خَلَّةٌ رَائِعَةٌ فَانْتَظِرْ أَخَوَاتِهَا»» يعنى «اگر د مردى اخلاق تعجّب آوردى بود منتظر نظائر آن باشيد.» (شرح‌های حکمت: ) به عبارت ديگر اگر صفت خوبى داشته باشد، آن حاكى از صفات خوب ديگر است و بالعكس.

۲.۳ - مروقه

مروقه به معنای شگفتی است. ««وَالْخُمُورِ الْمُرَوَّقَةِ»» يعنى «خمرهاى شگفت شده بهشتى.» (شرح‌های خطبه: )


از اين ماده هفت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۸۲-۴۸۱.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۱۷۳.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۴۶۱.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۶، خطبه ۳.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۳۱، خطبه ۳.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹، خطبه ۳.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۱، خطبه ۳.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۹.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱، ص۳۸۵.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۰۶.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۰۱.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۳۴، خطبه ۱۰۴.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۰۱، خطبه ۱۰۳.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۵۲، خطبه ۱۰۵.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۳، خطبه ۱۰۵.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۲.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۴، ص۴۵۸.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۴۸.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۶۸.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۸۶، حکمت ۴۳۵.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۵۹، حکمت ۴۴۵.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۵۴، حکمت ۴۴۵.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۴۷، حکمت ۴۴۵.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۰.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۷۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۵، ص۵۲۶.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۵۱۷.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۹۵.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۷۱، خطبه ۱۶۵.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۹۴، خطبه ۱۶۰.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۳۹، خطبه ۱۶۵.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۷، خطبه ۱۶۵.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۶۹.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۰-۵۷۱.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۶، ص۴۰۰.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۶۷.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۷۹.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۶، خطبه ۳.    
۴۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۳۴، خطبه ۱۰۴.    
۴۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۸۸۶، حکمت ۴۳۵.    
۴۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۷۱، خطبه ۱۶۵.    



قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «روق»، ج۱، ص۴۸۲-۴۸۱.    






جعبه ابزار