سید علی شرف‌الدین منجم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید علی شرف‌الدین بن سید محمد منجم تبریزی حسینی مرعشی (۱۲۰۲-۱۳۱۶ق)، معروف به سید الحکماء و سید الاطباء، از علماء و حکمای بزرگ
آذربایجان در
قرن چهاردهم قمری بود.
سید الاطباء در
نجف از شاگردان
صاحب جواهر،
صاحب ضوابط و
شیخ مرتضی انصاری بود. مدت پانزده سال در
اصفهان و شهرهای دیگر دروس
طب خواند و مدتی در
سبزوار، در درس
ملا هادی سبزواری حضور پیدا کرد. او بعد از فراگیری تحصیلات مشغول طبابت گردید و ابتکارات و اختراعاتی هم در همین زمینه داشت، مدتی هم به سمت پزشک ویژه
مظفرالدین شاه قاجار برگزیده شد. کتب تاریخ تبریز و کلیات قانون ابوعلی سینا از تالیفات اوست. سید الاطباء سرانجام سال
۱۳۱۶ق در تبریز درگذشت و پس از انتقال پیکرش به نجف در
قبرستان وادی السلام دفن شد.
تاریخ ولادت:
۱۲۰۲ قمری
کشور:
ایرانلقب: سید العلماء، سید الاطباء، سید الحکما
محل اقامت: تبریز
نام پدر: سید محمد
تاریخ وفات:
۱۳۱۶قمحل وفات:
تبریز
آیت الله علامه سید علی شرف‌الدین، فرزند حاج سید محمد حسینی مرعشی، معروف به سید الحکما و سید الاطبا، از عالمان بزرگ و تراز اول
آذربایجان و از شاگردان
صاحب جواهر،
صاحب ضوابط و
شیخ مرتضی انصاری بود.
وی حدود پانزده سال در
اصفهان، به تکمیل دانش طب علمی و عملی پرداخت. مدتی هم در
سبزوار، از محضر حکیم نامدار، حاج
ملا هادی سبزواری بهره برد و به
تبریز بازگشت و با اشتیاق و درستی و راستی، به درمان و طبابت و رسیدگی به امور مردم پرداخت.
سید علی شرف‌الدین افزون بر درجات علمی، عقلی و نقلی، دارای قوه اختراع و ابتکار شگفتی بود و با اصول شیمیایی،
زنبور عسل درست می‌کرد، به گونه‌ای که این زنبورهای عسل، در آغاز، بی‌حس و بی‌حرکت بودند و بر اثر تابش آفتاب در آنها حس و حرکت به وجود می‌آمد، به صورت زنبور طبیعی در می‌آمدند. همچنین به محض آنکه شنید دندان مصنوعی را در
اروپا ساخته‌اند، بدون اینکه دیده یا کیفیت عمل آن‌را شنیده باشد، دندانی مصنوعی برای معین الملک، حاکم وقت تبریز ساخت که نسبت به دندان‌های مصنوعی خارجی، امتیازهای فراوانی داشت. برای نمونه: دندان‌ها از استخوان فیل بود، ولی لثه‌اش از لاک نبود و برخلاف دندان‌های اروپایی، طعم غذا را تغییر نمی‌داد. در میان دندان‌های فک بالا و پایین، فنری گذاشت که موقع باز و بسته شدن دهان، درست کار می‌کرد.
آیت الله مرعشی نجفی، همیشه نمونه‌هایی از این دندان مصنوعی را نگه می‌داشت که آن‌را به دکتر محمود نجم‌آبادی داد و هم‌اکنون در موزه پزشکی ایران هست.
مدتی به سِمت پزشک ویژه
مظفرالدین شاه قاجار برگزیده شد که در آن زمان ولی‌عهد بود. او در محله سرچشمه
تهران مطبی برپا کرد و در آنجا به طبابت پرداخت. در ضمن به تربیت شاگردانی در این رشته نیز اهتمام ورزید.
در همین دوران برای
حجامت، ابتکار ویژه‌ای به کار برد. او تیغی ساخت که با دو دکمه ویژه کار، و بر حسب نیاز دو یا چندین بار، به صورت خودکار عمل می‌کرد که در حجامت از آن استفاده می‌شد.
سید الحکما که از عالمان جامع زمان خویش به شمار می‌رفت، جز آنکه در طب صاحب‌نظر، مبتکر و از نوآوران این حرفه بود، در
فقه و
اصول، مهارت، و در
مصر با عالمان این شهر گفت‌وگوهای علمی داشت. در همین سفر با
شیخ محمد عبده، دانشمند برجسته مصری و شاگرد
سید جمال‌الدین اسدآبادی دیدار کرد و پس از گفت‌وگوهای علمی و مباحثه‌ای ژرف و لطیف، با یکدیگر دوست شدند. چنان‌که بین آنان باب مکاتبه مفتوح شد. در یکی از این نامه‌ها، پس از بهبودی سید الحکما از بیماری، شیخ محمد عبده، در قصیده‌ای بلند، سلامتی او را تهنیت گفت.
او در نسب‌شناسی نیز از اطلاعات و علوم گسترده‌ای برخوردار بود. همچنین با علامه
سید حامد حسین هندی نیز ارتباط داشت و از وی به دریافت اجازه‌ای در فقه و اصول و حدیث نائل آمد.
سید علی شرف‌الدین در عرصه نگارش نیز فردی پرکار بود و حدود سی جلد کتاب در زمینه اعتقادات، فقه، اصول، حکمت، طب، ریاضی و هیئت تالیف کرد.
سید الحکماء، فرزندان بسیاری داشت که معروف‌ترین آنان آیت الله سید شمس‌الدین محمود حسینی مرعشی (پدر آیت الله مرعشی) است.
سرانجام سید علی شرف‌الدین، پس از ۱۱۴ سال عمر که هفتاد سال آن‌را صرف طبابت، حکمت و تربیت شاگردان و خدمت به مردم کرد، در سال ۱۳۱۶ق در تبریز، دیده از جهان فرو بست.
پیکر وی به نجف اشرف منتقل، و در آرامگاه خانوادگی
وادی السلام این شهر، به خاک سپرده شد.
•
پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، برگرفته از مقاله «مرعشی تبریزی، سید علی بن محمد»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۵/۰۶.
