شبهای مهتابی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
به شبهای روشن بر اثر
تابش نور ماه شبهای مهتابی می گویند؛ که به مناسبت
وقت نمازصبح در کلمات
معاصران به کار رفته است.
عنوان شبهای مهتابی یا «لیالی مقمره»به ضم میم اول و کسر میم دوم، بر شبهایی اطلاق میشود که در مقایسه با دیگر شبها روشنتراند؛ به گونهای که تابش
نور ماه مانع
رؤیت فجر صادق در اول
وقت طلوع آن میگردد و
رؤیت سپیده صبح در این شبها با کمی تأخیر (حدود ده دقیقه بر حسب نوسان
نور ماه) امکانپذیر است. بنابراین، علاوه بر شبهای سیزده تا هفدهم که قرص ماه به نسبت کامل و نور آن زیاد است، بر شبهای پس از آن- تا نزدیک به اواخر ماه- نیز به جهت نزدیک شدن تدریجی ماه به
افق شرقی (محل برآمدن
سپیده صبح) شبهای مهتابی اطلاق و یا
حکم شبهای مهتابی به این شبها نیز سرایت داده شده است.
آیا
ملاک در
طلوع فجر صادق- که اول
وقت نماز صبح و گرفتن
روزه است-
طلوع حسی (قابل مشاهده)
فجر در
افق میباشد یا
طلوع تقدیری (واقعی) نیز کفایت میکند، هرچند به سبب غلبه
نور ماه،
طلوع فجر محسوس نباشد؟
بنابر دیدگاه نخست، وقت
نماز صبح و
امساک در
روزه در شبهای مهتابی با شبهای غیر مهتابی متفاوت خواهد بود؛ زیرا
طلوع حسی فجر در شبهای مهتابی با حدود ده دقیقه تأخیر صورت خواهد گرفت، بر خلاف دیگر شبها؛ لیکن بنابر دیدگاه دوم، تفاوتی میان شبهای مهتابی و غیر مهتابی نیست؛ زیرا
ملاک، طلوع واقعی
فجر است و مشاهده یکی از راههای علم به تحقق آن میباشد و در نتیجه قابل مشاهده بودن موضوعیتی ندارد و از هر راهی که بدان
علم حاصل شود کفایت میکند.
بحث فوق در کلمات
قدما و
متأخران مطرح نشده است. برخی
معاصران و نیز بعضی دیگر از
فقهای قریب به این عصر آن را مطرح کرده و قائل به
قول نخست شدهاند.
هرچند سایر
معاصران آن را نپذیرفته و قائل به
قول دوم شدهاند.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۴، ص۶۰۳-۶۰۴.
